Contenido principal del artículo

Vítor Vaqueiro
Investigador independiente
España
Vol. 22 (2021), Artículos, Páginas 107-136
DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2021.22.0.8828
Publicado: dic. 9, 2021
Cómo citar

Resumen

El siguiente artículo explora las relaciones entre calidad de la lengua, identidad, norma lingüística y 'neofalantismo' desde el final de la dictadura. La introducción visa la situación del gallego en los años 70 para mostrar su mengua en las relaciones familiares, vecinales y religiosas. La segunda parte investiga la preparación del terreno por parte del franquismo para llegar en condiciones de ventaja al proceso de la Transición, estableciendo la frontera entre el español y las 'demás lenguas', bien como las limitaciones impuestas a estas. El tercer bloque, núcleo del artículo, apunta a la aparición del sujeto neohablante y diseña las, a juicio, características propias del proceso: apuesta, decisión, interpelación, tenacidad, confianza, concepción de la política como el 'arte de lo imposible'. Finalmente, el cuarto tramo muestra las dificultades que el sujeto neohablante debe encarar en su nueva actitud como son el tipo de lengua, la confusión normativa, la dependencia del español favorecida por la norma RAG, la complicidad negligente del gobierno gallego y de amplios sectores en los que incluso se incluye una parte de los defensores del idioma.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles del artículo

Citas

Agamben, Giorgio (2020). “Reflexiones sobre la peste”, La Voragine. Cultura Crítica. Disponível em https://lavoragine.net/reflexiones-sobre-peste-agamben/

Anderson, Benedict (2006) [1983]. Imagined communities. London / New York: Verso.

Anónimo (1993). “O Tribunal Superior de Justiça da Galiza reforça a legitimidade dos diferentes modelos de língua”, Agália, 34, 229-236.

Ayestarán Aranaz, Margarita & De la Cueva Alonso, Justo (1974). Las familias de la provincia de Pontevedra en 1974. Galleguidad y conflicto lingüístico gallego. Sevilla: Instituto de Ciencias de la Familia.

Badiou, Alain (1988). L’être et l’événement. Paris: du Seuil.

Badiou, Alain (1992). Conditions. Paris: du Seuil.

Badiou, Alain (1999). “Ética e política”. Em Garcia, Célio (ed.), Conferências de Alain Badiou no Brasil, 37-45. Belo Horizonte: Autêntica.

Badiou, Alain (2005). Alén da formalización e outros textos. Santiago de Compostela: Noitarenga.

Badiou, Alain (2007). “Universalismo, diferencia e igualdad”, Acontecimiento, 33-34, 125-137.

Badiou, Alain (2014). Images du temps présent. Paris: Fayard.

Bastida Freixedo, Xacobe (2007). “La senda constitucional. La nación española y la constitución”. Em Taibo, Carlos (dir.), Nacionalismo español. Esencias, memoria e instituciones, 113-158. Madrid: Los Libros de la Catarata.

Blanco Torres, Roberto (1930). De esto y lo otro. A Crunha: Biblioteca Murguía.

Borges, Jorge Luis (1975). Prosa. Barcelona: Círculo de Lectores.

Calvet, Louis-Jean (1995) [1987]. A guerra das línguas e as políticas linguísticas. Santiago de Compostela: Laiovento.

Carré, Leandro (1959). “A difusión da cultura galega e a sua ourentazón. Como elevar a moral da persoalidade galega”. Em 1856 – Banquete de Conxo – 1956. Pimeiro Congreso da Emigración Galega feito desde o 24 ao 31 de Xulio de 1956, 155-156. Buenos Aires: Editorial Nós.

Carvalho Calero, R. (2010b). “Mais velhos e mais novos”. Em García Negro, María Pilar (ed.), Ricardo Carvalho Calero: a ciência ao servizo da nación, 229-232. Santiago de Compostela: Laiovento.

Carvalho Calero, R. (2010a). “Diálogo entre A e B”. Em García Negro, María Pilar (ed.), Ricardo Carvalho Calero: a ciência ao servizo da nación, 191-192. Santiago de Compostela: Laiovento.

Castelao, Afonso Rodríguez (1974) [1944]. Sempre en Galiza. Buenos Aires: Ediciós Galiza.

Castellano, Pablo (2001). Por Dios, por la patria y el rey. Una visión crítica de la transición española. Madrid: Temas de Hoy.

Costas, Xosé-Henrique (coord.) (2009). 55 mentiras sobre a língua galega. Bertamiráns: Edicións Laiovento.

Crystal, David (2003) [2000]. A morte das linguas. Vigo: Galaxia.

De Nieves, Arturo, & Taibo, Carlos (2013). Galego, português, galego-português. Santiago de Compostela: Através.

Del Bosque Zapata, Henrique (2012): “Cosmopolitas con fronteiras”, Terra e Tempo, 17.08.2017. Disponível em: www.terraetempo.gal/print.php?artigo=2618 (Consultado em 14.08.2020).

Díaz Pardo, Isaac (1993): “O problema da lingua visto por un que non é filólogo”, La Voz de Galicia, 14.02.1993.

Dieste, Rafael (1981) [1926]. Antre a terra e o ceo. Sada: Ediciós do Castro.

Durão, Carlos (2008). “Síntese do reintegracionismo contemporâneo”, Boletim da Academia Galega da Língua Portuguesa, 1, 35-56. Disponível em estrolabio.blogs.sapo.pt/87232.html (Consultado em 23.08.2020).

Feijóo, Benito Jerónimo (1975) [1726]. Teatro Crítico Universal I. Madrid: Espasa-Calpe.

Fernández Zas, María (2019a). “A emerxencia do neofalantismo como concepto sociolingüístico relevante: estado da arte na Galiza”, Revista Galega de Filoloxía, 20, 67-89.

Fernández Zas, María (2019b). O neofalantismo no estudantado da Facultade de Filoloxía da UDC. Trabalho de Fim de Grao en Galego e Portugués: Estudos Lingüísticos e Literarios. Facultade de Filoloxía da Universidade da Coruña.

Ferro Ruibal, Xesús (1987). A igrexa e a lingua galega. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.

Fabra, Pompeu (1892). “Sobre la reforma lingüística y ortográfica”. Disponível em: http://hemeroteca.lavanguardia.com/preview/1892/03/22/pagina-4/33420539/pdf.html?search=Pompeyo%20Fabra (Consultado em 22.09.2020).

Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2010). “Perigos, incertezas e perspectivas de futuro para a lingua galega”. Em Sanmartín Rei, Goretti (coord.), Lingua e futuro, 13-53. Bertamiráns: Laiovento.

García Negro, María Pilar (1991). O galego e as leis. Aproximación sociolingüística. Vilaboa: Edicións do Cumio.

García Negro, María Pilar (2020a). “Semántica galega”, Nós Diario, 14.01.2020. Disponível em https://www.nosdiario.gal/opinion/maria-pilar-garcia-negro/semantica-galega/20200113124806089480.html

García Negro, María Pilar (2020b). “Categorías lingüísticas”, Nós Diario, 04.08.2020. Disponível em https://www.nosdiario.gal/opinion/maria-pilar-garcia-negro/categoriaslinguisticas/20200803121914102524.html

Habermas, Jürgen (2002) [1985]. Ensaios políticos. Barcelona: Península. Instituto de la Lengua Gallega (1974). Gallego 3. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

IGE [= Instituto Galego de Estatística]: “Persoas segundo a lingua na que escriben habitualmente”. Disponível em: http://www.ige.eu/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=2961&R=9912[12];2[all]&C=1[0];0[0]&F=&S=&SCF= (Consultado em 21.09.2020).

ILG & RAG [= Instituto da Lingua Galega & Real Academia Galega] (1982). Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Santiago de Compostela / A Coruña: ILG & RAG.

Iglesias Álvarez, Ana (2002). Falar galego: “no veo por qué”. Vigo: Xerais.

Kovačova-Moman, Vlasta. (2007). A Mudança da Língua Usual nos Novos Locutores de Galego – Neofalantes. Santiago de Compostela: AGAL. Disponível em: https://pglingua.org/pdfs/20090128_GZe-ditora_017.pdf

Maceira Fernández, Xosé Manuel (2007), O nacionalismo cívico. Bertamiráns: Laiovento.

Martínez, Alfonso (2004). “La primera gran huelga de la historia”, Boletin Informativo de Amigos de la Egiptologia, 10, 2-7. Disponível em: https://egiptologia.com/wpcontent/uploads/2010/01/BIAE10.pdf (Consultado em 3.8.2020).

Moreno Cabrera, Juan Carlos (2020). “Si no se menoscaba nada la lengua dominante, es imposible revitalizar a las minoritarias”, Gara, 16.08.2020. Disponível em: https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/2020-08-16/hemeroteca_articles/si-no-se-menoscaba-nada-la-lengua-dominante-es-imposible-revitalizar-a-las-minoritarias (Consult em 22.08.2020).

Mosquera Castro, Estefanía (2019). “Travestismo linguístico. Una experiencia sociológica y didáctica sobre ideologías, obstáculos y persistencia en neofalantes de gallego”. Em Ramallo, Fernando, Amorrortu, Estíbaliz, & Puigdevall, Maite (eds), Neohablantes de lenguas minorizadas en el Estado español, 131-146 Madrid / Frankfurt: Iberoamericana / Vervuert.

Murguía, Manuel (1885). Los Precursores. A Coruña: La Voz de Galicia.

Neves, Marco (2018): “Viagem pelos seis alfabetos do mundo”. Disponível em: https://certaspalavras.pt/viagem-pelos-seis-alfabetos-do-mundo/?utm_campaign=Certas%20Palavras&utm_medium=email&utm_source=Revue%20newsletter

Núñez Singala, Manuel (2010). “Catro percepcións erróneas sobre a lingua galega”. Em Sanmartin Rei, Goretti (coord.), Lingua e futuro, 195-205. Vigo: Xerais.

O’Rourke, Bernardette & Ramallo, Fernando (2011). “The native-non-native dichotomy in minority language contexts. Comparisons between Irish and Galician”, Language Problems & Language Planning, 32.2, 139-159. Disponível em: https://www.academia.edu/1006987/The_native_non_native_dichotomy_in_minority_language_contexts_Comparisons_between_Irish_and_Galician

Otero Pedrayo, Ramón (1978). “Problemas de Galicia”. Em Castelao, Otero Pedrayo, Suárez Picallo, Villar Ponte. Discursos parlamentarios (1931-1933). Sada: Ediciós do Castro.

Padín, Paulo (2018). “Neofalantes digitais”. Em Gael Vaamonde, Marta Díaz, Varela, Ana, Cabeza, María del Carmen, García-Miguel, José María, & Fernando, Ramallo (eds.), Actas do XIII Congreso de Linguística Xeral, 700-707. Vigo: Universidade de Vigo.

Paz-Andrade, Valentín (1959). Galicia como tarea. Buenos Aires: Ediciones Galicia.

Peirano, Marta (2019). O inimigo coñece o sistema. Pontevedra: Kalandraka.

Pérez Martínez, José María (2000). El editorialista como operador de inclusión. Leioa: Euskal Herriko Unibertsitatea.

Pondal, Eduardo (1970). Queixumes dos pinos e outros poemas. Vigo: Castrelos.

Pons, Marc (2017). “Juan Carlos I de España: ‘A nadie se le obligó nunca a hablar en castellano’”, El Nacional, 23.0.2017. Disponível em: https://www.elnacional.cat/ca/efemerides/marc-pons-joan-carles-i_153012_102.html (Consultado em 19.07.2020).

Prego, Victoria (1995). “Adolfo Suárez reconoció la manipulación del Referendum Constitucional para consolidar la Monarquía”. Disponível em: https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=mVscBHy9piI&feature=emb_logo (Consultado em 17.07.2020).

Ramallo, Fernando (2013). “Neofalantismo”. Em Gugenberger, Eva, Monteagudo, Henrique, Rei-Doval, Gabriel (eds.), Contacto de linguas, hibrididade, cambio: contextos, procesos e consecuencias, 245-58. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega. Disponível em: https://www.researchgate.net/publication/258998929_Neofalantismo.

Ramallo, Fernando (2018). “O neofalantismo e o suxeito neofalante”. Em Gael Vaamonde, Marta Díaz, Varela, Ana, Cabeza, María del Carmen, García-Miguel, José María, & Fernando, Ramallo (eds.), Actas do XIII Congreso de Linguística Xeral, 737-743. Vigo: Universidade de Vigo. Disponível em https://www.researchgate.net/publication/325654485_O_neofalantismo_e_o_suxeito_neofalante

Rancière, Jacques (2003) [1987]. El maestro ignorante. Barcelona: Laertes.

Risco, Vicente (1966). Teoria do nacionalismo galego. Edición Homaxe Cincuentenario da Fundación das Irmandades da Fala. Buenos Aires: Centro Galego.

Rodrigues Fagim, Valentim (1999). “Qual é que é o conflito linguístico galego?”, Agália, 58, 235-244. Disponível em: http://agal-gz.org/faq/lib/exe/fetch.php?media=agalia:n58_qual_e_o_conflito_linguistico_galego.pdf

Rodríguez da Torre, Matías, & Baamonde Silva, Xosé Manuel (2016). “A repressão franquista na língua galega. A desfeita de uma realidade linguística, cultural e nacional”, Caracol, 11-Dossié, 11-26. Disponível em: https://dialnet.unirioja.es (Consultado em 10.07.2020).

Rodríguez Sánchez, Francisco (1976). “La lengua”, em VV.AA, Los gallegos, 219-240. Madrid: Istmo.

Rodríguez Sánchez, Francisco (1980). “Filosofía lingüística da Constitución española. Os decretos de ensino do catalán e do galego”. Em VV.AA., Problemática das linguas sem normalizar. Situación do galego e alternativas. Ourense: Asociación Socio-Pedagóxica Galega.

Sánchez Rei, Xosé Manuel (2014). “A preocupación por unha lingua de calidade: aproximación histórica ao caso do galego nos anos finais do século XIX e nos inicios do XX”. Em Sánchez Rei, Xosé Manuel (ed), Modelos de lingua e compromiso, 85- 149. A Coruña: Baía Edicións

Sanmartín Rei, Goretti (2009). Nos camiños do entusiasmo. Calidade de lingua e planificación. Vigo: Xerais.

Siguan, Miquel (1992). España plurilingüe. Madrid: Alianza.

Simón, Pablo (2011). “A vueltas con el maquiavélico sistema electoral”, Politikon. Disponível em: https://politikon.es/2011/12/01/hola-mundo/ (Consultado em 12.07.2020)

Tettamancy Gastón, Francisco (1907). “Respuestas evasivas a proposiciones absolutas”. Em Dávila, Julio (comp.), Barbarismos de la inscripción del Monumento a los Mártires de Carral (Colección de artículos), 14. Buenos Aires: Imprenta de Coni Hermanos.

Torres Feijó, Elias J. (2014). “Portugal, para quê?. Para umha interpretaçom do córpus identitário galego: potencial e carências no relacionamento galego-português”. Disponível em https://redegalabra.org/wp-content/uploads/docs2016/portugal_para_que.pdf

Vaqueiro, Vítor, & Xamardo, Nicolás (2017). Da identidade à norma. Santiago de Compostela: Laiovento.

Villar Ponte, Antón (1971). Pensamento e sementeira. Buenos Aires: Ediciones Galicia.

Viqueira, Xoan Vicente (1974). Ensaios e poesias. Vigo: Galaxia.

Xamardo González, Nicolás (2005). “Comunicación e interpelación”, Grial, 165, 146-51.