Main Article Content

Maria José Carvalho
Universidade de Coimbra / CELGA-ILTEC
Portugal
https://orcid.org/0000-0002-0353-5217
Vol. 19 (2018), Articles, pages 41-72
DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2018.19.0.4946
Published: Dec 30, 2018
How to Cite

Abstract

Following from a study of the spellings adopted in the scriptorium of the Monastery of Alcobaça to represent vowels (Carvalho 2018), the present work describes the graphemes used in these medieval documents to represent consonant sounds. We intend to reveal traces of conflict between the pressure for standardization and local or regional traditions of writing, as a contribution to the history of orthography in the Iberian Peninsula. This diachronic study, based on quantitative methods, therefore aims to show evolving trends, delimited in time and contextually conditioned, which may help to prove that Portuguese orthography was constructed over time, and that its development can be traced.

Downloads

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

Article Details

References

Barbosa, Jorge Manuel (1958). Crónica de Castela (ms. 8817 da Biblioteca Nacional de Madrid). Elementos para o estudo linguístico. Texto (Fernando I – Afonso VI). Volume I (Introdução e Elementos para o Estudo Linguístico). Vol II (Texto). Vol. III (Glossário). Dissertação de licenciatura em Filologia Românica. Universidade de Lisboa: Faculdade de Letras [inédita].

Cardeira, Esperança (2003). “Alguns dados sobre o sistema de sibilantes do português”. Em Ivo Castro e Inês Duarte (orgs.), Razões e Emoção. Miscelânea de estudos oferecida a Maria Helena Mira Mateus. Lisboa: Imprensa Nacional – Casa da Moeda, vol. I, 129-145.

Carvalho, Maria José (1996). Do Português arcaico ao Português moderno: contributos para uma nova proposta de periodização. Dissertação de mestrado em Linguística Portuguesa elaborada no âmbito do Programa Praxis XXI e apresentada à Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra [inédita].

Carvalho, Maria José (2006). Documentação medieval do mosteiro de Santa Maria de Alcobaça (sécs. XIII-XVI). Edição e estudo linguístico. Dissertação de doutoramento apresentada à Faculdade de Letras de Coimbra [Parcialmente inédita].

Carvalho, Maria José (2011). “Duas inovações consonânticas num corpus medieval: simplificação do sistema de quatro sibilantes e neutralização da oposição fonológica /b/ ~ /v/”. Em Costa, Armanda, & Falé, Isabel, & Barbosa, Pilar (Eds.), Textos selecionados, XXVI Encontro Nacional da Associação Portuguesa de Linguística (24-26 de outubro de 2010), 140-152. Lisboa: APL. https://docplayer.com.br/347379-Duas-inovacoes-consonanticas-num-corpus-medieval-simplificacao-dosistema-de-quatro-sibilantes-1-e-neutralizacao-da-oposicao-fonologica-b-v.html (Acesso em 16.12.2018).

Carvalho, Maria José (2016a). “Dialetologia e história da língua: sobre a génese e condicionamento de alguns traços das atuais variedades do Português”, Revista da Associação Portuguesa de Linguística, 1, 1: 127-142. http://ojs.letras.up.pt/index.php/APL/article/view/1588/1411 (Acesso em 18.12.2018).

Carvalho, Maria José (2016b). “Síncope de -N- e -L intervocálicos no (galego)-português medieval: resultados e cronologias”, Verba. Anuario Galego de Filoloxía, 43, 1 - 46. DOI: 10.15304/verba.43. http://www.usc.es/revistas/index.php/verba/article/view/2074/3822 (Acesso a 18.12.2018).

Carvalho, Maria José (2017). Documentação medieval do mosteiro de Santa Maria de Alcobaça. Edição, com introdução e notas de aparato crítico. Anexo 74 de Verba. Anuario Galego de Filoloxía. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico. http://www.usc.es/libros/index.php/spic/catalog/book/9519 (Acesso a 18.12.2018).

Carvalho, Maria José (2018): “Na ausência de ortografia: representação grafemática dos sons vocálicos no scriptorium alcobacense”. Em Pinto, Ana Paula, & Lopes, Maria José, & Melo, António, & Pinto, João Carlos Onofre, & Balsas, Álvaro (eds.), Verba volant? Oralidade, escrita e memória, 159-182. Braga: Axioma – Publicações da Faculdade de Filosofia.

Catach, Nina (1986). “The grapheme: its position and its degree of autonomy with respect to the system of the language”, em Gerhard Augst (ed.), New Trends in Graphemics and Orthography, 1-10. Berlin / New York: Walter de Gruyter.

Cintra, Luís F. Lindley (1963). “Observations sur l’ortographe et la langue de quelques textes non littéraires galiciens-portugais de la seconde moitié du XIIIe siècle”. Em Apport des anciens textes romans non littéraires à la connaissance de la langue du Moyen Âge. Colloque organisé par le Centre de Philologie Romane de Strasbourg, du 30 Janvier au 4 Février 1961. Extrait de la Revue de Linguistique Romane, 27.

Cunha, Celso (1985). Significância e movência na poesia trovadoresca. Questões de crítica textual. Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro.

Eberenz, Rolf (1991). Castellano “antiguo” y español “moderno”: reflexiones sobre la periodización en la historia de la lengua, em Revista de Filología Española, 71/1-2, 79-106. http://xn--revistadefilologiaespaola-uoc.revistas.csic.es/index.php/rfe/article/view/652/730 (Acesso em 18.12.2018).

Elia, Sílvio (1981): “A pronúncia quinhentista do português”. Em Macchiaroli, Gaetano (ed.), XIV Congresso Internazionale di Linguística e Filologia Romanza (Napoli, 15-20 Aprile 1974), vol. V, 197-219. Atti. Amsterdam: John Benjamins B. V.

Ferreiro, Manuel (19994), Gramática histórica galega. I. Fonética e Morfosintaxe. Santiago de Compostela: Edicións Laiovento.

Ferreira, José de Azevedo (1980). Alphonse X, Primeyra Partida. Édition et étude. Braga: Publicações do Instituto de Investigação Científica.

Huber, Joseph (1986). Gramática do Português antigo. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian.

Labov, William (1994). Principles of Linguistic Change. Vol. I: Internal Factors. Oxford & Cambridge: Blackwell Publishers.

Lorenzo, Ramón (1975 / 1977). La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Edición crítica anotada, con introducción, índice onomástico y glosario. Vol I (Introducción, Texto anotado, índice onomástico) e Vol. II (Glosario). Instituto de Estudios Orensanos “Padre Feijoo”.

Lorenzo, Ramón (1987). “Algunhas consideracións sobre a História do Galego-Portugués de Clarinda de Azevedo Maia”. Em Verba. Anuario Galego de Filoloxía, 14, 441-488. https://minerva.usc.es/xmlui/handle/10347/4884.

Lorenzo, Ramón (2013). “A edición da colección documental do mosteiro de Montederramo (Ourense)”. Em Estudis Romànics, vol. 35, 415-426. DOI: 10.2436/20.2500.01.135. https://publicacions.iec.cat/repository/pdf/00000197%5C00000007.pdf (Acesso em 13.12.2018).

Maia, Clarinda de Azevedo (19972). História do galego-português. Estado linguístico da Galiza e do Noroete de Portugal desde o século XIII até ao século XVI (Com referência à situação do Galego moderno). Lisboa: FCG-FCT. [Terceira edição disponível on-line, pela Imprensa da Universidade de Coimbra: https://digitalis.uc.pt/files/previews/116595_preview.pdf. Acesso em 25.06.2018].

Mariño Paz, Ramón (1997). “Sobre o uso dos grafemas <b>, <u> e <v> em textos do galego medio”, Cadernos de Língua, 15, 5-69. https://academia.gal/documents/10157/4a5052f0-cc31-4b41-ab2d-066b582e75e1. (Acesso em 18.12.2018).

Martins, Ana Maria (2007). “O primeiro século do Português escrito”. Em Ana Boullón Agrelo (ed.), Na Nosa Lingoage Galega. A Emerxencia do Galego como Lingua Escrita na Idade Media, pp. 161-184. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega & Instituto da Língua Galega. http://consellodacultura.gal/mediateca/extras/CCG_2007_Na-nosa-lyngoage-galega-A-emerxencia-do-galegocomo-lingua-escrita-na-Idade-Media.pdf (Acesso em 16.12.2018).

Pinto, Adelina Angélica (1980/1981). “A africada /č/ em português: estudo sincrónico e diacrónico”, Boletim de Filologia, 26, 139-192.

Souto Cabo, José António (2008). Documentos galego-portugueses dos séculos XII e XIII. Monografía 5 da Revista Galega de Filoloxía. A Coruña: Universidade de A Coruña, Departamento de Galego-Portugués, Francés e Lingüística. http://illa.udc.es/rgf/pdf/mon_5.pdf (Acesso em 18.12.2018).

Tesouro Medieval Informatizado da Língua Galega (TMILG) = Varela Barreiro, Xavier (coord.) (2004-). https://ilg.usc.es./tmilg (Acesso em 20.12.2018).

Williams, Edwin B. (1962). From Latin to Portuguese. Historical Phonology and Morphology of the Portuguese Language. Second Edition. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.