Contenido principal del artículo

Mariña Arbor Aldea
Universidade de Santiago de Compostela
España
https://orcid.org/0000-0003-4226-7080
Vol. 9 (2008), Artículos, Páginas 11-42
DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2008.9.0.5282
Publicado: may. 17, 2008
Cómo citar

Resumen

En el presente trabajo se aborda la edición crítica de la única cantiga conservada de Estevan Perez Froian, Senhor, se o outro mundo pasar (B 923, V 511). La fijación del texto crítico del poema y su anotación se completan con el estudio de la biografía del poeta, vasallo de los monarcas castellanos Alfonso X y Sancho IV, y con el  análisis de los datos que para esta cantiga ofrece la tradición manuscrita.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles del artículo

Citas

A (1994): Fragmento do Nobiliário do Conde Dom Pedro. Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda (Lisboa: Edições Távola Redonda, Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda).

B (1982): Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti). Cód. 10991 (Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

V (1973): Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cód. 4803) (Lisboa: Centro de Estudos Filológicos-Instituto de Alta Cultura).

Arbor Aldea, M. (2001): O cancioneiro de don Afonso Sanchez. Edición e estudio (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Arbor Aldea, M. (2005): “Os estudos sobre o Cancioneiro da Ajuda: un estado da cuestión”, en VV.AA.: Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe: 45- 120 (Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades-Xunta de Galicia).

Arbor Aldea, M. (2008): “Metro, lírica profana e práctica ecdótica: consideracións á luz do Cancioneiro da Ajuda”, en VV.AA.: A edición da Poesía Trovadoresca en Galiza: 9-38 (A Coruña, Baía Edicións).

Askins, A. L.-F. (1991): “The Cancioneiro da Bancroft Library (previously, the Cancioneiro de um Grande d’ Hespanha): a copy, ca. 1600, of the Cancioneiro da Vaticana”, en VV.AA.: Actas do Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval: vol. I, 43-47 (Lisboa: Edições Cosmos).

Askins, A. L.-F. (1993): s.v. “Cancioneiro da Bancroft Library”, DLMGP: 118-119.

Ballesteros Beretta, A. (1984): Alfonso X el Sabio, con índices de M. Rodríguez Llopis (Barcelona: Ediciones El Albir).

Beltrán, V. (1995): A cantiga de amor (Vigo: Xerais).

Beltrán, V. (1996): “Tipos y temas trovadorescos. XI. La corte poética de Sancho IV”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 121-140 (Alcalá de Henares:Universidad de Alcalá).

Benavides, A. (1860): Memorias de D. Fernando IV de Castilla (Madrid: Imprenta de José Rodríguez), 2 vols.

Blecua, A. (1983): Manual de crítica textual (Madrid: Castalia).

Braga, T. (1878): Cancioneiro Portuguez da Vaticana. Edição critica restituida sobre o texto diplomatico de Halle, acompanhada de um glossario e de uma introducção sobre os trovadores e cancioneiros portuguezes (Lisboa: Imprensa Nacional).

Brea, M. (1988): “Anotacións sobre o uso dos adverbios pronominais en galegoportugués”, en VV.AA.: Homenagem a Joseph M. Piel: 181-190 (Tübingen: Max Niemeyer Verlag).

Brea, M. (1990): “Dona e senhor nas cantigas de amor”, Estudios Románicos, volumen 4º, Homenaje al profesor Luis Rubio. Vol. I: 149-170 (Murcia: Universidad de Murcia).

Brea, M. (coord.) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Corpus completo das cantigas medievais, con estudio biográfico, análise retórica e bibliografía específica . 2 vols. (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia-Centro de

Investigacións Lingüísticas e Literarias Ramón Piñeiro): Brea, M. (2005): “Cousir en la lírica gallego-portuguesa”, en Alemany, R. / Martos, J. L. / Manzanaro, J. M. (eds.) (2005): Actes del X Congrés Internacional de l’Associació Hispànica de Literatura Medieval. Vol. I: 425-439 (Alacant: Institut Interuniversitari de Filologia Valenciana).

Brea, M. (2005): “Que gran coita d’ endurar. Anotacións sobre o uso lírico de endurar”, en Boullón Agrelo, A. I. / Couceiro Pérez, X. L. / Fernández Rei, F. (eds.) (2005): As tebras alumeadas. Estudos filolóxicos en homenaxe a Ramón Lorenzo: 527-539 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Cal Pardo, E. (1990): Catálogo de los documentos medievales, escritos en pergamino, del archivo de la catedral de Mondoñedo (871-1492) (Lugo: Deputación Provincial de Lugo).

Cal Pardo, E. (1999): Colección diplomática medieval do arquivo da Catedral de Mondoñedo. Transcrición íntegra dos documentos (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).

Calderón Calderón, M. (1996): “Las cantigas de amigo de Pero Gonçalvez de Portocarreiro”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 323-342 (Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá).

Casado Lobato, M. C. (1983): Colección diplomática del monasterio de Carrizo. 2 vols. (León: Centro de Estudios e Investigación San Isidoro (CSIC) / Caja de Ahorros y Monte de Piedad / Archivo Histórico Diocesano).

Castellucci, A. (2001): “A tradición manuscrita de Airas Peres Vuytoron”, en Botta, P. / Parrilla. C. / Pérez Pascual, I. (eds.) (2001): Canzonieri iberici. Vol. I: 163-167 (Padova / A Coruña: Università di Padova / Editorial Toxosoutos / Universidade da Coruña).

Castro Toledo, J. (1981): Fuentes documentales para la historia de Valladolid. I. Colección diplomática de Tordesillas (909-1474) (Valladolid: Diputación Provincial de Valladolid).

Corral Díaz, E. (1996): As mulleres nas cantigas medievais (Sada / A Coruña: Ediciós do Castro).

Cunha, C. Ferreira da (1961): Estudos de Poética Trovadoresca. Versificação e ecdótica (Rio de Janeiro: Ministério da Educação e Cultura, Instituto Nacional do Livro).

D’Heur, J. M. (1973): “Nomenclature des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Table de concordance de leurs chansonniers, et liste des incipit de leurs compositions”, Arquivos do Centro Cultural Português, 7: 17-100.

D’Heur, J. M. (1974): “Sur la tradition manuscrite des chansonniers galiciens-portugais. Contribution à la Bibliographie Générale et au Corpus des troubadours”, Arquivos do Centro Cultural Português, 8: 3-43.

D’Heur, J. M. (1975): Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Contribution à l’étude du “corpus des troubadours” (s. l.).

D’Heur, J. M. (1984): “Sur la généalogie des chansonniers portugais d’Ange Colocci”, Boletim de Filologia. Homenagem a Manuel Rodrigues Lapa, 29/II: 23-34.

Donati, C. (1979): “Pero Goterres, cavaliere e trovatore”, Romanica Vulgaria Quaderni, 1: 67-92.

Ferrari, A. (1979): “Formazione e struttura del Canzoniere Portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (Cod. 10991: Colocci-Brancuti). Premesse codicologiche alla critica del testo (Materiali e note problematiche)”, Arquivos do Centro Cultural Português, 14: 27-142.

Ferrari, A. (1991): “Le chansonnier et son double”, en Tyssens, M. (1991): Lyrique Romane Médiévale: la tradition des chansonniers. Actes du Colloque de Liège, 1989: 303-327 (Liège: Université de Liège).

Ferrari, A. (1993a): s.v. “Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti)”, DLMGP: 119-123.

Ferrari, A. (1993b): s.v. “Cancioneiro da Biblioteca Vaticana”, DLMGP: 123-126.

Ferreiro, M. (1995): Gramática histórica galega (Santiago de Compostela: Laiovento).

Ferreiro, M. / Martínez Pereiro, C. P. / Tato Fontaíña, L. (2007): Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa medieval (A Coruña: Universidade da Coruña).

Frank, I. (1966): Répertoire métrique de la poésie des troubadours. 2 vols. (Paris: Librairie Honoré Champion, Éditeur).

García-Sabell Tormo, T. (1991): Léxico francés nos cancioneiros galego-portugueses. Revisión crítica (Vigo: Galaxia).

Gaibrois de Ballesteros, M. (1922, 1928): Historia del reinado de Sancho IV de Castilla. 3 vols. (Madrid: Tipografía de la Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, Talleres Voluntad).

Gonçalves, E. (1976): “La Tavola Colocciana Autori Portughesi”, Arquivos do Centro Cultural Português, 10: 387-448.

Gonçalves, E. (1991): “Sur la lyrique galego-portugaise. Phénoménologie de la constitution des chansonniers ordonnés par genres”, en Tyssens, M. (1991): Lyrique Romane Médiévale: la tradition des chansonniers. Actes du Colloque de Liège, 1989: 447-467 (Liège: Université de Liège).

Gonçalves, E. (1993a): s.v. “Estevan Perez Froian”, DLMGP: 249.

Gonçalves, E. (1993b): s.v. “Tradição manuscrita da poesia lírica”, DLMGP: 627-632.

Gonçalves, E. (1994): “O sistema das rubricas atributivas e explicativas nos cancioneiros trovadorescos galego-portugueses”, en Lorenzo, R. (ed.) (1994): Actas do XIX Congreso Internacional de Lingüística e Filoloxía Románicas, Universidade de Santiago de Compostela, 1989. Vol. VII: 979-990 (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).

Gonçalves, E. (1995): “Tradição manuscrita e edição de textos: experiências ecdóticas no campo da lírica galego-portuguesa”, en VV.AA.: Atas do I Encontro Internacional de Estudos Medievais (4, 5, e 6 Julho/95): 36-51 (São Paulo: USP-UNICAMPENESP).

Gonçalves, E. (2004): “‘Maldizer aposto’? Acerca de uma inexistente categoria genológica da sátira medieval galego-portuguesa”, Cultura Neolatina, 64/3-4:527-539.

González Crespo, E. (1985): Colección documental de Alfonso XI. Diplomas reales conservados en el Archivo Histórico Nacional. Sección de Clero. Pergaminos (Madrid: Universidad Complutense).

González Díez, E. (1984): Colección diplomática del Concejo de Burgos (884-1369) (Burgos: Instituto de Estudios Castellanos).

González Mínguez, C. (1976): Fernando IV de Castilla (1295-1312). La guerra civil y el predominio de la nobleza (Valladolid: Universidad de Valladolid).

Huber, J. (1986) [1933]: Gramática do Português Antigo (Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian).

Indini, M. L. (1993a): s.v. “Estevan Faian”, DLMGP: 246-247.

Indini, M. L. (1993b): s.v. “Pero Gonçalvez Portocarreiro”, DLMGP: 545-546.

Jular Pérez-Alfaro, C. (1990): Los adelantados y merinos mayores de León (siglos XIIIXV) (León: Universidad de León).

Lagares, X. C. (2000): E por esto fez este cantar. Sobre as rubricas explicativas dos cancioneiros profanos galego-portugueses (Santiago de Compostela: Laiovento).

Lanciani, G. / Tavani, G. (coords.) (1993): Diccionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa (Lisboa: Caminho) (= DLMGP).

Lapa, M. Rodrigues (1995) [1965]: Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses (Vigo / Lisboa: Ir Indo Edicións / Edições João Sa da Costa).

Lorenzo Vázquez, R. (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II. Glosario (Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijoo).

Lorenzo Vázquez, R. (1985): Crónica Troiana (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).

Lorenzo Vázquez, R. (1987): “Algunhas consideracións sobre a História do Galego-Português de Clarinda de Azevedo Maia”, Verba, 13: 441-488.

Machado, E. / Paxeco-Machado, J. P. (1949-1964): Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Antigo Colocci-Brancuti). 8 vols. (Lisboa: Edição da Revista de Portugal).

Magne, A. (1944): A Demanda do Santo Graal. Vol. III. Glossário (Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro / Imprensa Nacional).

Maia, C. de Azevedo (1986): História do Galego-Português. Estado linguístico da Galiza e do Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (Com referência à situação do galego moderno) (Coimbra: Instituto Nacional de Investigação Científica).

Mariño Paz, R. (2002): “A desnasalización vocálica no galego medieval”, Verba, 29: 71-118.

Martín Martín, J. L. (1989): Documentación medieval de la Iglesia Catedral de Coria (Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca).

Mattoso, J. (1980): Livro de Linhagens do Conde D. Pedro. Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série. Vol. II (ts. 1 e 2) (Lisboa: Academia das Ciências).

Mattoso, J. (1981): A nobreza medieval portuguesa. A família e o poder (Lisboa: Editorial Estampa).

Mettmann, W. (1981): Alfonso X el Sabio. Cantigas de Santa María. 2 vols. (Vigo: Xerais).

Minois, G. (1994): Historia de los infiernos (Barcelona / Buenos Aires / México: Paidós).

Miranda. J.C. Ribeiro (2004): Aurs mesclata ab argen. Sobre a primeira geração de trovadores galego-portugueses (Porto: Guarecer).

Mölk, U. / Wolfzettel, F. (1972): Répertoire métrique de la poésie lyrique française des origines à 1350 (München: Wilhelm Fink Verlag).

Monaci, E. (1875): Il Canzoniere Portoghese della Biblioteca Vaticana (Halle: Max Niemeyer Editore).

Mussons Freixas, A. M. (1991): “Locura y desmesura de la lírica provenzal a la gallegoportuguesa”, Revista de Literatura Medieval, 3: 163-183.

Nunes, J. J. (1960) [1919]: Compêndio de Gramática Histórica Portuguesa (Fonética e Morfologia) (Lisboa: Livraria Clássica Editora).

Nunes, J. J. (1971) [1932]: Cantigas d’ Amor dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário (New York: Kraus Reprint C.O.).

Nunes, J. J. (1973) [1926-1928]: Cantigas d’ Amigo dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário. 3 vols. (Lisboa: Centro do Livro Brasileiro).

Oliveira, A. Resende de (1988): “Do Cancioneiro da Ajuda ao “Livro das Cantigas” do Conde D. Pedro. Análise do acrescento à secção das cantigas de amigo de ω”, Separata da Revista de História das Ideias, 10: 691-751.

Oliveira, A. Resende de (1993): s.v. “Estevan Perez Froian”, DLMGP: 248-249.

Oliveira, A. Resende de (1994): Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV (Lisboa: Colibri).

Oliveira, A. Resende de (1995): Trobadores e xograres. Contexto histórico (Vigo: Xerais).

Oliveira, A. Resende de (2001): O Trovador galego-português e o seu mundo (Lisboa: Editorial Notícias).

Pérez Barcala, G. (2004): “‘Ay lume d’ estes olhos meus’: o lume, a descriptio amantium e o sufrimento amoroso na lírica galego-portuguesa”, en Dirección de Promoción Cultural-Consellería de Cultura (org.): O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004: 595-626 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo).

Pérez-Bustamante, R. (1976): El gobierno y la administración territorial de Castilla (1230-1474). 2 vols. (Madrid: Universidad Autónoma).

Pichel, A. (1987): Ficción poética e vocabulario feudal na lírica trobadoresca galegoportuguesa (A Coruña: Excma. Diputación Provincial).

Piel, J. / Mattoso, J. (1980): Livros Velhos de Linhagens [Livro Velho de Linhagens e Livro de Linhagens do Deão]. Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série. Vol. I. (Lisboa: Academia das Ciências)

Ramos, M. A. (1994): “O Cancioneiro da Ajuda. História do manuscrito, descrição e problemas”, en A (1994): Fragmento do Nobiliário do Conde Dom Pedro. Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda: 27-47 (Lisboa: Edições Távola Redonda, Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda).

Ramos, M. A. / Oliveira, A. Resende de (1993): s.v. “Cancioneiro da Ajuda”, DLMGP: 115-118.

Rodríguez, J. L. (1980): El cancionero de Joan Airas de Santiago. Anexo 12 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Rodríguez, J. L. (1993): “A mulher nos cancioneiros. Notas para um anti-retrato descortês”, en Marco, A. (1993): Simpósio Internacional Muller e Cultura (Compostela, 27-29 de febreiro de 1992): 43-67 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Rodríguez Molina, J. (coord.) (1990): Colección documental del Archivo Municipal de Úbeda. I. Siglo XIII (Granada: Universidad de Granada / Ayuntamiento de Úbeda).

Rosell, C. (1953): Crónicas de los Reyes de Castilla desde don Alfonso el Sabio hasta los Católicos don Fernando y doña Isabel. Vol. I. (Madrid: Ediciones Atlas).

Sousa, A. Caetano de (1946): Provas da História Genealógica da Casa Real Portuguesa. Vol. I. (Coimbra: Atlântida Livraria Editora).

Stegagno Picchio, L. (1968): Martin Moya. Le poesie (Roma: Edizioni dell’Ateneo).

Souto Cabo, J. A. (1988): “Aproximaçom ao motivo dos olhos nas cantigas de amor e de amigo”, Agália, 16: 401-420.

Tavani, G. (1967): Repertorio metrico della lirica galego-portoghese (Roma: Edizione dell’Ateneo).

Tavani, G. (1969): Poesia del Duecento nella Penisola Iberica. Problemi della lirica galego-portoghese (Roma: Edizioni dell’Ateneo).

Tavani, G. (1988): Ensaios portugueses. Filologia e Linguística (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Tavani, G. (1991): A poesía lírica galego-portuguesa (Vigo: Galaxia).

Tavani, G. (1993): s.v. “Pero Goterres, cavaleiro”, DLMGP: 546-547.

Tavani, G. (1999): “Ancora sulla tradizione manoscritta della lirica galego-portoghese (quarta e ultima puntata)”, Rassegna Iberistica, 65: 3-12.

Tavani, G. (2002a): Tra Galizia e Provenza. Saggi sulla poesia medievale galegoportoghese (Roma: Carocci).

Tavani, G. (2002b): Trovadores e jograis. Introdução à poesia medieval galegoportuguesa (Lisboa: Caminho).

Torres Fontes, J. (1980): Colección de documentos para la historia del reino de Murcia. V. Documentos de Fernando IV (Murcia: Academia Alfonso X el Sabio / Consejo Superior de Investigaciones Científicas).

Torres Queiruga, A. (1995): ¿Qué queremos decir cuando decimos “infierno”? (Santander: Editorial Sal Terrae).

Ubieto Arteta, A. (1961): Colección diplomática de Cuéllar (Segovia: Diputación Provincial de Segovia).

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1990) [1904]: Cancioneiro da Ajuda. 2 vols. (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Víñez, A. (1996): “Documentación de trovadores”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 531-542 (Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá).

Williams, E. B. (1975) [1938]: Do Latim ao Português (Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro).