Contido principal do artigo

Mariña Arbor Aldea
Universidade de Santiago de Compostela
España
https://orcid.org/0000-0003-4226-7080
Vol. 9 (2008), Artigos, Páxinas 11-42
DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2008.9.0.5282
Publicado: maio 17, 2008
##submission.howToCite##

Resumo

No presente traballo abórdase a edición crítica da única cantiga conservada de Estevan Perez Froian, Senhor, se o outro mundo pasar (B 923, V 511). A fixación do texto crítico do poema e a súa anotación complétanse co estudo da biografía do poeta, vasalo dos monarcas casteláns Alfonso X e Sancho IV, e coa análise dos datos que para esta cantiga ofrece a tradición manuscrita.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles do artigo

Citas

A (1994): Fragmento do Nobiliário do Conde Dom Pedro. Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda (Lisboa: Edições Távola Redonda, Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda).

B (1982): Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti). Cód. 10991 (Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

V (1973): Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cód. 4803) (Lisboa: Centro de Estudos Filológicos-Instituto de Alta Cultura).

Arbor Aldea, M. (2001): O cancioneiro de don Afonso Sanchez. Edición e estudio (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Arbor Aldea, M. (2005): “Os estudos sobre o Cancioneiro da Ajuda: un estado da cuestión”, en VV.AA.: Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe: 45- 120 (Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades-Xunta de Galicia).

Arbor Aldea, M. (2008): “Metro, lírica profana e práctica ecdótica: consideracións á luz do Cancioneiro da Ajuda”, en VV.AA.: A edición da Poesía Trovadoresca en Galiza: 9-38 (A Coruña, Baía Edicións).

Askins, A. L.-F. (1991): “The Cancioneiro da Bancroft Library (previously, the Cancioneiro de um Grande d’ Hespanha): a copy, ca. 1600, of the Cancioneiro da Vaticana”, en VV.AA.: Actas do Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval: vol. I, 43-47 (Lisboa: Edições Cosmos).

Askins, A. L.-F. (1993): s.v. “Cancioneiro da Bancroft Library”, DLMGP: 118-119.

Ballesteros Beretta, A. (1984): Alfonso X el Sabio, con índices de M. Rodríguez Llopis (Barcelona: Ediciones El Albir).

Beltrán, V. (1995): A cantiga de amor (Vigo: Xerais).

Beltrán, V. (1996): “Tipos y temas trovadorescos. XI. La corte poética de Sancho IV”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 121-140 (Alcalá de Henares:Universidad de Alcalá).

Benavides, A. (1860): Memorias de D. Fernando IV de Castilla (Madrid: Imprenta de José Rodríguez), 2 vols.

Blecua, A. (1983): Manual de crítica textual (Madrid: Castalia).

Braga, T. (1878): Cancioneiro Portuguez da Vaticana. Edição critica restituida sobre o texto diplomatico de Halle, acompanhada de um glossario e de uma introducção sobre os trovadores e cancioneiros portuguezes (Lisboa: Imprensa Nacional).

Brea, M. (1988): “Anotacións sobre o uso dos adverbios pronominais en galegoportugués”, en VV.AA.: Homenagem a Joseph M. Piel: 181-190 (Tübingen: Max Niemeyer Verlag).

Brea, M. (1990): “Dona e senhor nas cantigas de amor”, Estudios Románicos, volumen 4º, Homenaje al profesor Luis Rubio. Vol. I: 149-170 (Murcia: Universidad de Murcia).

Brea, M. (coord.) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Corpus completo das cantigas medievais, con estudio biográfico, análise retórica e bibliografía específica . 2 vols. (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia-Centro de

Investigacións Lingüísticas e Literarias Ramón Piñeiro): Brea, M. (2005): “Cousir en la lírica gallego-portuguesa”, en Alemany, R. / Martos, J. L. / Manzanaro, J. M. (eds.) (2005): Actes del X Congrés Internacional de l’Associació Hispànica de Literatura Medieval. Vol. I: 425-439 (Alacant: Institut Interuniversitari de Filologia Valenciana).

Brea, M. (2005): “Que gran coita d’ endurar. Anotacións sobre o uso lírico de endurar”, en Boullón Agrelo, A. I. / Couceiro Pérez, X. L. / Fernández Rei, F. (eds.) (2005): As tebras alumeadas. Estudos filolóxicos en homenaxe a Ramón Lorenzo: 527-539 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Cal Pardo, E. (1990): Catálogo de los documentos medievales, escritos en pergamino, del archivo de la catedral de Mondoñedo (871-1492) (Lugo: Deputación Provincial de Lugo).

Cal Pardo, E. (1999): Colección diplomática medieval do arquivo da Catedral de Mondoñedo. Transcrición íntegra dos documentos (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).

Calderón Calderón, M. (1996): “Las cantigas de amigo de Pero Gonçalvez de Portocarreiro”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 323-342 (Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá).

Casado Lobato, M. C. (1983): Colección diplomática del monasterio de Carrizo. 2 vols. (León: Centro de Estudios e Investigación San Isidoro (CSIC) / Caja de Ahorros y Monte de Piedad / Archivo Histórico Diocesano).

Castellucci, A. (2001): “A tradición manuscrita de Airas Peres Vuytoron”, en Botta, P. / Parrilla. C. / Pérez Pascual, I. (eds.) (2001): Canzonieri iberici. Vol. I: 163-167 (Padova / A Coruña: Università di Padova / Editorial Toxosoutos / Universidade da Coruña).

Castro Toledo, J. (1981): Fuentes documentales para la historia de Valladolid. I. Colección diplomática de Tordesillas (909-1474) (Valladolid: Diputación Provincial de Valladolid).

Corral Díaz, E. (1996): As mulleres nas cantigas medievais (Sada / A Coruña: Ediciós do Castro).

Cunha, C. Ferreira da (1961): Estudos de Poética Trovadoresca. Versificação e ecdótica (Rio de Janeiro: Ministério da Educação e Cultura, Instituto Nacional do Livro).

D’Heur, J. M. (1973): “Nomenclature des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Table de concordance de leurs chansonniers, et liste des incipit de leurs compositions”, Arquivos do Centro Cultural Português, 7: 17-100.

D’Heur, J. M. (1974): “Sur la tradition manuscrite des chansonniers galiciens-portugais. Contribution à la Bibliographie Générale et au Corpus des troubadours”, Arquivos do Centro Cultural Português, 8: 3-43.

D’Heur, J. M. (1975): Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Contribution à l’étude du “corpus des troubadours” (s. l.).

D’Heur, J. M. (1984): “Sur la généalogie des chansonniers portugais d’Ange Colocci”, Boletim de Filologia. Homenagem a Manuel Rodrigues Lapa, 29/II: 23-34.

Donati, C. (1979): “Pero Goterres, cavaliere e trovatore”, Romanica Vulgaria Quaderni, 1: 67-92.

Ferrari, A. (1979): “Formazione e struttura del Canzoniere Portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (Cod. 10991: Colocci-Brancuti). Premesse codicologiche alla critica del testo (Materiali e note problematiche)”, Arquivos do Centro Cultural Português, 14: 27-142.

Ferrari, A. (1991): “Le chansonnier et son double”, en Tyssens, M. (1991): Lyrique Romane Médiévale: la tradition des chansonniers. Actes du Colloque de Liège, 1989: 303-327 (Liège: Université de Liège).

Ferrari, A. (1993a): s.v. “Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti)”, DLMGP: 119-123.

Ferrari, A. (1993b): s.v. “Cancioneiro da Biblioteca Vaticana”, DLMGP: 123-126.

Ferreiro, M. (1995): Gramática histórica galega (Santiago de Compostela: Laiovento).

Ferreiro, M. / Martínez Pereiro, C. P. / Tato Fontaíña, L. (2007): Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa medieval (A Coruña: Universidade da Coruña).

Frank, I. (1966): Répertoire métrique de la poésie des troubadours. 2 vols. (Paris: Librairie Honoré Champion, Éditeur).

García-Sabell Tormo, T. (1991): Léxico francés nos cancioneiros galego-portugueses. Revisión crítica (Vigo: Galaxia).

Gaibrois de Ballesteros, M. (1922, 1928): Historia del reinado de Sancho IV de Castilla. 3 vols. (Madrid: Tipografía de la Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, Talleres Voluntad).

Gonçalves, E. (1976): “La Tavola Colocciana Autori Portughesi”, Arquivos do Centro Cultural Português, 10: 387-448.

Gonçalves, E. (1991): “Sur la lyrique galego-portugaise. Phénoménologie de la constitution des chansonniers ordonnés par genres”, en Tyssens, M. (1991): Lyrique Romane Médiévale: la tradition des chansonniers. Actes du Colloque de Liège, 1989: 447-467 (Liège: Université de Liège).

Gonçalves, E. (1993a): s.v. “Estevan Perez Froian”, DLMGP: 249.

Gonçalves, E. (1993b): s.v. “Tradição manuscrita da poesia lírica”, DLMGP: 627-632.

Gonçalves, E. (1994): “O sistema das rubricas atributivas e explicativas nos cancioneiros trovadorescos galego-portugueses”, en Lorenzo, R. (ed.) (1994): Actas do XIX Congreso Internacional de Lingüística e Filoloxía Románicas, Universidade de Santiago de Compostela, 1989. Vol. VII: 979-990 (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).

Gonçalves, E. (1995): “Tradição manuscrita e edição de textos: experiências ecdóticas no campo da lírica galego-portuguesa”, en VV.AA.: Atas do I Encontro Internacional de Estudos Medievais (4, 5, e 6 Julho/95): 36-51 (São Paulo: USP-UNICAMPENESP).

Gonçalves, E. (2004): “‘Maldizer aposto’? Acerca de uma inexistente categoria genológica da sátira medieval galego-portuguesa”, Cultura Neolatina, 64/3-4:527-539.

González Crespo, E. (1985): Colección documental de Alfonso XI. Diplomas reales conservados en el Archivo Histórico Nacional. Sección de Clero. Pergaminos (Madrid: Universidad Complutense).

González Díez, E. (1984): Colección diplomática del Concejo de Burgos (884-1369) (Burgos: Instituto de Estudios Castellanos).

González Mínguez, C. (1976): Fernando IV de Castilla (1295-1312). La guerra civil y el predominio de la nobleza (Valladolid: Universidad de Valladolid).

Huber, J. (1986) [1933]: Gramática do Português Antigo (Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian).

Indini, M. L. (1993a): s.v. “Estevan Faian”, DLMGP: 246-247.

Indini, M. L. (1993b): s.v. “Pero Gonçalvez Portocarreiro”, DLMGP: 545-546.

Jular Pérez-Alfaro, C. (1990): Los adelantados y merinos mayores de León (siglos XIIIXV) (León: Universidad de León).

Lagares, X. C. (2000): E por esto fez este cantar. Sobre as rubricas explicativas dos cancioneiros profanos galego-portugueses (Santiago de Compostela: Laiovento).

Lanciani, G. / Tavani, G. (coords.) (1993): Diccionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa (Lisboa: Caminho) (= DLMGP).

Lapa, M. Rodrigues (1995) [1965]: Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses (Vigo / Lisboa: Ir Indo Edicións / Edições João Sa da Costa).

Lorenzo Vázquez, R. (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II. Glosario (Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijoo).

Lorenzo Vázquez, R. (1985): Crónica Troiana (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).

Lorenzo Vázquez, R. (1987): “Algunhas consideracións sobre a História do Galego-Português de Clarinda de Azevedo Maia”, Verba, 13: 441-488.

Machado, E. / Paxeco-Machado, J. P. (1949-1964): Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Antigo Colocci-Brancuti). 8 vols. (Lisboa: Edição da Revista de Portugal).

Magne, A. (1944): A Demanda do Santo Graal. Vol. III. Glossário (Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro / Imprensa Nacional).

Maia, C. de Azevedo (1986): História do Galego-Português. Estado linguístico da Galiza e do Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (Com referência à situação do galego moderno) (Coimbra: Instituto Nacional de Investigação Científica).

Mariño Paz, R. (2002): “A desnasalización vocálica no galego medieval”, Verba, 29: 71-118.

Martín Martín, J. L. (1989): Documentación medieval de la Iglesia Catedral de Coria (Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca).

Mattoso, J. (1980): Livro de Linhagens do Conde D. Pedro. Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série. Vol. II (ts. 1 e 2) (Lisboa: Academia das Ciências).

Mattoso, J. (1981): A nobreza medieval portuguesa. A família e o poder (Lisboa: Editorial Estampa).

Mettmann, W. (1981): Alfonso X el Sabio. Cantigas de Santa María. 2 vols. (Vigo: Xerais).

Minois, G. (1994): Historia de los infiernos (Barcelona / Buenos Aires / México: Paidós).

Miranda. J.C. Ribeiro (2004): Aurs mesclata ab argen. Sobre a primeira geração de trovadores galego-portugueses (Porto: Guarecer).

Mölk, U. / Wolfzettel, F. (1972): Répertoire métrique de la poésie lyrique française des origines à 1350 (München: Wilhelm Fink Verlag).

Monaci, E. (1875): Il Canzoniere Portoghese della Biblioteca Vaticana (Halle: Max Niemeyer Editore).

Mussons Freixas, A. M. (1991): “Locura y desmesura de la lírica provenzal a la gallegoportuguesa”, Revista de Literatura Medieval, 3: 163-183.

Nunes, J. J. (1960) [1919]: Compêndio de Gramática Histórica Portuguesa (Fonética e Morfologia) (Lisboa: Livraria Clássica Editora).

Nunes, J. J. (1971) [1932]: Cantigas d’ Amor dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário (New York: Kraus Reprint C.O.).

Nunes, J. J. (1973) [1926-1928]: Cantigas d’ Amigo dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário. 3 vols. (Lisboa: Centro do Livro Brasileiro).

Oliveira, A. Resende de (1988): “Do Cancioneiro da Ajuda ao “Livro das Cantigas” do Conde D. Pedro. Análise do acrescento à secção das cantigas de amigo de ω”, Separata da Revista de História das Ideias, 10: 691-751.

Oliveira, A. Resende de (1993): s.v. “Estevan Perez Froian”, DLMGP: 248-249.

Oliveira, A. Resende de (1994): Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV (Lisboa: Colibri).

Oliveira, A. Resende de (1995): Trobadores e xograres. Contexto histórico (Vigo: Xerais).

Oliveira, A. Resende de (2001): O Trovador galego-português e o seu mundo (Lisboa: Editorial Notícias).

Pérez Barcala, G. (2004): “‘Ay lume d’ estes olhos meus’: o lume, a descriptio amantium e o sufrimento amoroso na lírica galego-portuguesa”, en Dirección de Promoción Cultural-Consellería de Cultura (org.): O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004: 595-626 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo).

Pérez-Bustamante, R. (1976): El gobierno y la administración territorial de Castilla (1230-1474). 2 vols. (Madrid: Universidad Autónoma).

Pichel, A. (1987): Ficción poética e vocabulario feudal na lírica trobadoresca galegoportuguesa (A Coruña: Excma. Diputación Provincial).

Piel, J. / Mattoso, J. (1980): Livros Velhos de Linhagens [Livro Velho de Linhagens e Livro de Linhagens do Deão]. Portugaliae Monumenta Historica. Nova Série. Vol. I. (Lisboa: Academia das Ciências)

Ramos, M. A. (1994): “O Cancioneiro da Ajuda. História do manuscrito, descrição e problemas”, en A (1994): Fragmento do Nobiliário do Conde Dom Pedro. Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda: 27-47 (Lisboa: Edições Távola Redonda, Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda).

Ramos, M. A. / Oliveira, A. Resende de (1993): s.v. “Cancioneiro da Ajuda”, DLMGP: 115-118.

Rodríguez, J. L. (1980): El cancionero de Joan Airas de Santiago. Anexo 12 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Rodríguez, J. L. (1993): “A mulher nos cancioneiros. Notas para um anti-retrato descortês”, en Marco, A. (1993): Simpósio Internacional Muller e Cultura (Compostela, 27-29 de febreiro de 1992): 43-67 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).

Rodríguez Molina, J. (coord.) (1990): Colección documental del Archivo Municipal de Úbeda. I. Siglo XIII (Granada: Universidad de Granada / Ayuntamiento de Úbeda).

Rosell, C. (1953): Crónicas de los Reyes de Castilla desde don Alfonso el Sabio hasta los Católicos don Fernando y doña Isabel. Vol. I. (Madrid: Ediciones Atlas).

Sousa, A. Caetano de (1946): Provas da História Genealógica da Casa Real Portuguesa. Vol. I. (Coimbra: Atlântida Livraria Editora).

Stegagno Picchio, L. (1968): Martin Moya. Le poesie (Roma: Edizioni dell’Ateneo).

Souto Cabo, J. A. (1988): “Aproximaçom ao motivo dos olhos nas cantigas de amor e de amigo”, Agália, 16: 401-420.

Tavani, G. (1967): Repertorio metrico della lirica galego-portoghese (Roma: Edizione dell’Ateneo).

Tavani, G. (1969): Poesia del Duecento nella Penisola Iberica. Problemi della lirica galego-portoghese (Roma: Edizioni dell’Ateneo).

Tavani, G. (1988): Ensaios portugueses. Filologia e Linguística (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Tavani, G. (1991): A poesía lírica galego-portuguesa (Vigo: Galaxia).

Tavani, G. (1993): s.v. “Pero Goterres, cavaleiro”, DLMGP: 546-547.

Tavani, G. (1999): “Ancora sulla tradizione manoscritta della lirica galego-portoghese (quarta e ultima puntata)”, Rassegna Iberistica, 65: 3-12.

Tavani, G. (2002a): Tra Galizia e Provenza. Saggi sulla poesia medievale galegoportoghese (Roma: Carocci).

Tavani, G. (2002b): Trovadores e jograis. Introdução à poesia medieval galegoportuguesa (Lisboa: Caminho).

Torres Fontes, J. (1980): Colección de documentos para la historia del reino de Murcia. V. Documentos de Fernando IV (Murcia: Academia Alfonso X el Sabio / Consejo Superior de Investigaciones Científicas).

Torres Queiruga, A. (1995): ¿Qué queremos decir cuando decimos “infierno”? (Santander: Editorial Sal Terrae).

Ubieto Arteta, A. (1961): Colección diplomática de Cuéllar (Segovia: Diputación Provincial de Segovia).

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1990) [1904]: Cancioneiro da Ajuda. 2 vols. (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Víñez, A. (1996): “Documentación de trovadores”, en Alvar, C. / Lucía Megías, J. M. (eds.) (1996): La literatura en la época de Sancho IV (Actas del Congreso Internacional “La literatura en la época de Sancho IV”, Alcalá de Henares, 21-24 de febrero de 1994): 531-542 (Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá).

Williams, E. B. (1975) [1938]: Do Latim ao Português (Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro).