O radical do tema de presente do verbo trager no galego medieval: estudo diacrónico
Barra lateral do artigo
Contido principal do artigo
Resumo
Neste artigo faise un estudo, desde unha abordaxe diacrónica, dos radicais do tema de presente do verbo trager que se documentaron nun corpus do galego medieval. Para este propósito, aise unha valoración crítica das fontes empregadas así como unha exposición dos lexemas existentes e a súa análise no percurso proposto da historia da nosa lingua.
Palabras clave:
Descargas
Métricas
Detalles do artigo
Citas
AGAL [Associaçom Galega da Língua] (1989) [1983]: Estudo crítico das Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego (A Corunha: AGAL).
Álvarez, R. / Regueira, X. L. / Monteagudo, H. (1995) [1986]: Gramática galega (Vigo: Galaxia).
Álvarez, R. / Xove, X. (1998): “Lingua e variación dialectal na Crónica Xeral Galega”, en D. Kremer (ed.): Homenaxe a Ramón Lorenzo. Volume I: 29-59 (Vigo: Galaxia).
Álvarez, R. / Xove, X. (2002): Gramática da lingua galega (Vigo: Galaxia).
Alves, A. Alfredo (1890-1892): “Notas sobre a linguagem vulgar de Aldeia de Santa Margarida (Beira Baixa)”, Revista Lusitana, II: 241-252.
Bello, M. X. (1998): “O texto galego da Crónica General e o seu traductor”, en D. Kremer (ed.): Homenaxe a Ramón Lorenzo. Volume I: 59-69 (Vigo: Galaxia).
Bestilleiro Bello, X. (2002): O lexema do verbo traer no galego medieval e no galego medio (Estudo diacrónico). Tese de licenciatura (inédita) realizada baixo a dirección do Prof. Ramón Mariño Paz. Universidade de Santiago de Compostela.
Brea, M. (coord.) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Corpus completo das cantigas medievais con estudio biográfico, análise retórica e bibliografía específica. 2 vols. (Santiago de Compostela: Centro de Investigacións Lingüísticas e Literarias Ramón Piñeiro).
B: Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti). Cod. 10991. I. Reprodução facsimilada (Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional-Casa da Moeda), 1982.
V (1973): Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cod. 4803). Reprodução facsimilada (Lisboa: Centro de Estudos Filológicos / Instituto de Alta Cultura).
Castro, I. / Ramos, M. A. (1986): “Estratégia e táctica da transcrição”, en Critique textualle portugaise. Actes du Colloque (Paris 20-24 Octobre 1981): 99-122 (Paris: Fondation Calouste Gulbenkain / Centre Culturel Portugais).
Castro, I. (1990): Cancioneiro da Ajuda. Edição de Carolina Michaëlis de Vasconcelos.
Reimpressão da edição de Halle (1904) e do glossário das cantigas (Revista Lusitana, XXIII) (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).
Castro, I. (1991): Curso de História da Língua Portuguesa. Colaboração de Rita Marquilhas e J. Léon Acosta (Lisboa: Universidade Aberta).
Castro, I. (1998): “O fragmento galego do Livro de Tristan”, en Kremer, D. (ed.): Homenaxe a Ramón Lorenzo. Volume I: 135-149 (Vigo: Galaxia).
Cintra, L. F. Lindley (1984) [reprod. facsimilada da ed. de Lisboa: Imprensa Nacional-Casa de Moeda de 1959]: A linguagem dos Foros de Castelo Rodrigo. Seu confronto com a dos Foros de Alfaiates, Castelo Bom, Castelo Melhor, Coria, Cáceres e Usagre. Contribução para o estudo do leonês e do galego-português do século XIII (Lisboa: Publicações do Centro de Estudos Filológicos).
Cintra, L. F. Lindley (1983): Estudos de dialectogia portuguesa (Lisboa: Sá da Costa).
Cintra, L. F. Lindley (1990): “Sobre o mais antigo texto não literário português: A Notícia de Torto (leitura crítica, data, lugar de redacção e comentário linguístico), Boletim de Filologia, 31: 21-77.
Coelho, F. A. (1870): Theoria da conjugação em latim e portuguez (Lisboa: s. l.).
Consejo Superior de Investigaciones Científicas / Escuela de Estudios Medievales (1945): Normas de transcripción y edición de textos y documentos (Madrid).
Commision Internationale de Diplomatique / Commision Internationale de Sigilographie (1984): “Normes internationales pour l´edition des documents medievaux”, Folia Caesaragustana, 1: 14-64.
Corominas, J. / Pascual, J. A. (1980): Diccionario Crítico Etimológico Castellano e Hispánico. Volume II (CE-F) (Madrid: Gredos).
Cunha, C. Ferreira da (1949): O Cancioneiro de Joan Zorro. Aspectos lingüísticos –Texto crítico-Glossário (Rio de Janeiro).
Cunha, C. Ferreira da (1956): O Cancioneiro de Martin Codax. Tese apresantada em concurso para provimento da Cadeira de Língua Portuguesa da Faculdade Nacional de Filosofia da Universidade do Brasil (Rio de Janeiro).
Cunha, C. / Cintra, L. F. Lindley (1992) [1984]: Nova Gramática do português contemporáneo (Lisboa: Edições João Sá da Costa).
ALGa: Fernández Rei, F. (coord. e red.) (1990): Atlas lingüístico galego. Vol. I, 2: Morfoloxía verbal. 2 volumes (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).
Fernández Rei, F. (1991) [1990]: Dialectoloxía da lingua galega (Vigo: Xerais).
Fernández Rei, F. (1994): “Galegisch: Areallinguistik / Áreas lingüísticas”, en Holtus, G. / Metzeltin, M. / Schmitt, Ch. (eds.): Lexikon der Romanistischen Linguistik. Volume 6, 2: 98-110 (Tübingen: Max Niemeyer Verlag).
Fernández de Viana y Vieites, J. I. (1998): “Proposta para unha normativa da edición de documentos medievais en galego”, en Kremer, D. (ed.): Homenaxe a Ramón Lorenzo. Volume I: 71-80 (Vigo: Galaxia).
Ferreiro, M. (1996) [1995]: Gramática Histórica Galega (Manual) (Santiago de Compostela: Laiovento).
Ferreiro, M. (1997): Gramática Histórica Galega II. Lexicoloxía (Santiago de Compostela: Laiovento).
Freixeiro Mato, X. R. (1997): Lingua galega: normalidade e conflito (Santiago de Compostela: Laiovento)
Freixeiro Mato, X. R. (2000): Gramática da lingua galega. II. Morfosintaxe (Vigo: A Nosa Terra).
Huber, J. (1986) [ed. orixinal: Altoportugiesisches Elementarbuch. Heidelberg: Carl Winter Universitätbuchlandlung de 1933]: Gramática do português antigo (Lisboa: Fundação Calouste Gulbeikian).
Lanciani, G. / Tavani, G. (orgs. e coords.) (1993): Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa (Lisboa: Caminho).
Lapa, M. Rodrigues (1970): Cantigas d'escarnho e mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. 2ª edição, revista e acrescentada pelo prof. M. Rodrigues Lapa (Vigo: Galaxia).
Lloyd, P. M. (1993) [ed. orixinal: From Latin to Spanish. Vol. I: Historical phonology and morphology of the Spanish language. Philadelphia: American Philosophical Society de 1987]: Del latín al español. I. Fonología y morfología históricas de la lengua española (Madrid: Gredos).
Lorenzo Gradín, P. / Souto Cabo, J. A. (coords.) (2001): Livro de Tristan e Livro de Merlin. Estudio, edición, notas e glosario (Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades).
Lorenzo, R. (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Edición crítica anotada, con introducción, índice onomástico y glosario. II. Glosario (Ourense: Instituto de Estudios orensanos “Padre Feijoo”).
Lorenzo, R. (1981): “Limiar”, en Mettmann, W. (ed.): Afonso X O Sábio: Cantigas de Santa Maria. Volume I: 7-13 (Vigo: Xerais).
Lorenzo, R. (1985): Crónica Troiana (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa).
Lorenzo, R. (1986): “Un documento galego do ano 1482”, Verba, 13: 127-141.
Lorenzo, R. (1987): “Algunhas consideracións sobre a História do Galego-Português de Clarinda de Azevedo Maia”, Verba, 14: 441-488.
Lorenzo, R. (1988a): “Ecdótica e lingüística”, en Kremer, D. (ed.): Actes du XVIII Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes (Université de Trier, 1986). Volume VI: 10-17 (Tübingen: Max Niemeyer).
Lorenzo, R. (1988b): “Normas para a edición de textos medievais galegos”, en Kremer, D. (ed.): Actes du XVIII Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes (Université de Trier, 1986). Volume VI: 76-85 (Tübingen: Max Niemeyer).
Lorenzo, R. (1988c): “Consideracións sobre as vocais nasais e o ditongo –ão en portugués”, en Kremer, D. (ed.): Homenagem a Joseph M. Piel por ocasião do seu 85º aniversário: 289-326 (Tübingen: Max Niemeyer / Instituto da Cultura e Língua Portuguesa / Consello da Cultura Galega).
Lorenzo, R. (1991): “Un documento galego de 1466”, en Brea, M. / Fernádez Rei, F. (coords.): Homenaxe ó profesor Constantino García. Volume II: 361-385 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Lorenzo, R. (1993a): “Algunhas consideracións sobre a evolución do vocalismo en galego e portugués”, en Actas do VIII Encontro da Associação Portuguesa de Lingüística: 9-26 (Lisboa: Associação Portuguesa de Lingüística).
Lorenzo, R. (1993b): “Algunhas consideracións sobre a evolución do sistema consonántico do galego medieval ao moderno”, en Kabatek, J. / Axel Schönberger (Hrsg.): Sprache, Literatur und Kultur Galiciens. Akten des 2. gemeinsamen Kolloquiums der deutschsprachigen Lusitanischek und Katalanistik (Berlin, 10.-12. September 1992): 13-26 (Lusitanischer Teil, Bd. 1. Frankfurt am Main: TFM / Domus Editora Europaea).
Lorenzo, R. (1995a): “Algúns datos sobre a evolución das sibilantes medievais”, en Cunha Ferreira, C. da / Dias Pereira, P. R. (orgs. e coords.): Miscelânea de estudos linguísticos, filológicos e literários in Memoriam Celso Cunha: 231-237 (Rio de Janeiro: Nova Fronteira).
Lorenzo, R. (1995b): “La koiné gallega”, en Holtus, G. / Metzeltin, M. / Schmitt, C. (eds.): Lexikon der omanistischen Linguistik. Vol. 2, 2 : Die einzelnen romanischen Sprachen und Sprachgebiete vom Mittelalter bis zur Renaissance / Les différentes langues romanes et leur régions d`implantation du Moyen Âge à la Renaissance: 649-679 (Tübingen: Max Niemeyer).
Lorenzo, R. (1998): “A prosa medieval galega”, en Ferrari, A. (ed.) (1998): Filologia Classica e Filologia Romanza: Esperienza ecdotiche a confronto. Atti del Convegno Roma 25-27 maggio 1995 : 121-136 (Spoleto: Centro Italiano di Studi Sull´Alto Medioevo).
Lorenzo, R. / Couceiro, X. L. (1999a): “Correccións á edición da General Estoria de Ramón Martínez López (I)”, en Álvarez, R. / Vilavedra, D. (coords.): Cinguidos por unha arela común. Homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Volume I: 595-627 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Lorenzo, R. / Couceiro, X. L. (1999b): “Correccións á edicion da General Estoria de Ramón Martínez López (II), en Couceiro, X. L. / García-Sabell Tormo, T. / Míguez Ben, M. / Montero Cartelle, E. / Vázquez Buján, M. E. / Viña Liste, J. M. (eds.): Homenaxe ó profesor Camilo Flores. Volume 2: 209-233 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Lucas Álvarez, M. (1949): “Para unas normas complementarias de transcripción de documentos en gallego”, Cuadernos de Estudios Gallegos, 12: 95-110.
Lucas Álvarez, M. (1950): “Características paleográficas de la escritura gótica gallega. Escritores notariales compostelanos”, Cuadernos de Estudios Gallegos, 15: 53-86.
Machado, J. P. (1997) [ed. orixinal de 1952-1959]: Dicionário Etimológico da Língua Portuguesa. Com a mais antiga documentação escrita e conhecida de muitos vocábulos estudados. 5 vols (Lisboa: Horizonte).
Magne, A. (1944): A Demanda do Santo Graal (Rio de Janeiro: Imprensa Nacional).
Maia, C. de Azevedo (1986): História do galego-português. Estado linguístico da Galiza e do Noroeste de Portugal do século XIII ao século XVI (Com referência à situação do galego moderno) (Coimbra: Instituto Nacional de Investigação Cientifíca).
Malkiel, Y. (1974): “New problems in romance interfixation (I). The velar insert in the presente tense (with a excursus on –zer / –zir verbs)”, Romance Philology, 27, 3: 304-355.
Malkiel, Y. (1983) [ed. orixinal: Romance Philology (1967-1968), 21: 463-501]: “Range of variation as a clue to dating”, en From particular to general linguistics: selected essays (1965-1978): 85-125 (Amsterdam /Philadelphia: John Benjamins Publishing Company).
Mariño Paz, R. (1992): “O sufixo número-persoal da P5 en galego: o retroceso moderno da solución cantás”, Cadernos de lingua, 5: 75-97.
Mariño Paz, R. (1998a): Historia da lingua galega (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco).
Mariño Paz, R. (1999): “Os reflexos do grupo consonántico latino /ks/ no galego medieval”, Verba, 26: 43-79.
Mariño Paz, R. (2000): “Cronoloxía da regularización dos temas de perfecto dos verbos valer e doer en galego”, en Rodríguez, J. L. (ed.): Estudos dedicados a Ricardo Carvalho Calero. Volume I: 699-711 (Santiago de Compostela: Parlamento de Galicia / Universidade de Santiago de Compostela).
Maure Rivas, X. (1998): Para unha escriptoloxía do galego. Edición e estudio escriptolóxico do “Tombo do hospital dos pobres de Tui (1436-1490)”. Tese de doutoramento realizada baixo a dirección do Prof. Doutor D. Antón Santamarina Fernández (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Maure Rivas, X. (1999): “A perda do galego instrumental: dous documentos notariais de Baiona (1518 e 1522)”, en Álvarez, R. / Vilavedra, D. (coords.): Cinguidos por unha arela común: Homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Volume I: 677-689 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Menéndez Pidal, R. (1973) [1904]: Manual de Gramática histórica española (Madrid: Espasa-Calpe).
Monteagudo, H. (1999): Historia social da lingua galega. Idioma, sociedade e cultura a través do tempo (Vigo: Galaxia).
Moscoso Mato, E. (2000): Os tempos compostos no galego medieval. Anexo 46 de Verba, Anuario Galego de Filoloxía (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Nunes, J. J. (1973a) [ed. orixinal de 1926-1928]: Cantigas d'Amigo dos Trovadores Galego-Portugueses. Edição crítica acompanhada de Introdução, comentário, variantes, e glossário. Vol. I (Introdução) (Lisboa: Centro de Livro Brasileiro).
Nunes, J. J. (1973b) [ed. orixinal de 1926-1928]: Cantigas d'amigo dos Trovadores Galego-Portugueses. Edição crítica acompanhada de Introdução, comentário, variantes, e glossário.Vol. II (Texto) (Lisboa: Centro de Livro Brasileiro).
Nunes, J. J. (1973c) [ed. orixinal de 1926-1928]: Cantigas damigo dos Trovadores Galego-Portugueses. Edição crítica acompanhada de Introdução, comentário, variantes, e glossário.Vol. III (Comentário, variantes e glossário) (Lisboa: Centro de Livro Brasileiro).
Nunes, J. J. (1989) [1919]: Compêndio de gramática histórica portuguesa (Fonética e Morfologia) (Lisboa: Clássica Editora).
Penny, R. (1993) [ed. orixinal: A History of the Spanish Language. Cambridge University Press de 1991]: Gramática histórica del español. Edición española a cargo de J. I. Pérez Pascual (Barcelona: Ariel).
Piel, J.-M. (1989) [ed. orixinal en Biblos 20 (1944): 359-404]: “A flexão verbal do português (Estudo de morfologia histórica)”, en Estudos de Linguística Histórica Galego-Portuguesa: 213-244 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).
RAG / ILG [Real Academia Galega / Instituto da Lingua Galega] (2003) [1982]: Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego ([A Coruña]: Real Academia Galega).
Rodríguez, J. L. (1983): “Castelhanismos no galego-português de Afonso X, o Sábio”, Boletim de Filologia 28, 1 (Homenagem a Manuel Rodrigues Lapa): 7-20.
Rodríguez, J. L. (1996): “Mesóclise e ênclise nos futuros (Luso)Galegos Medievais”, en Casado, M. [et alii] (eds.): Scripta Philologica in memoriam Manuel Taboada Cid. Volume II: 979-1014 (A Coruña: Ediciones Universidade da Coruña).
Rodríguez, J. L. (1999) : “De castelhano para português: as traduções medievais”, en Álvarez, R. / Vilavedra, D. (coords.): Cinguidos por unha arela común.
Homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Volume II: 1285-1299 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Rübecamp, R. (1933-1934): “A linguagem das Cantigas de Santa Maria de Afonso X o Sábio”, Boletim de Filologia, 1, 3-4: 273-356; 2,2: 283-303.
Sáez, E. (1987): Colección documental del Archivo de la catedral de León (775-1230). I (775-952): LXX-LXXIX e XCIV-XCVI (León: Centro de Estudios e Investigación “San Isidoro” (CSIC-CECEL) / Caja de Ahorros y Monte de Piedad / Archivo Histórico Diocesano).
Santamarina, A. (1974): El verbo gallego. Estudio basado en e.l habla del Valle de Suarna. Anexo 4 de Verba, Anuario Galego de Filoloxía (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Souto Cabo, J. A. (1993): “Caracterizaçom dialectal da Galiza na Idade Média”, en Hilty, G. (ed.): Actes du XXe Congrès International de Linguistique et Philologie Romanes. Université de Zurich (6-11 avril 1992): Volume II: 531-546 (Tübingen / Basel: Francke).
Souto Cabo, J. A. (1996): A histórica de Dom Servando. Edição do manuscrito e estudo. Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela.
Souto Cabo, J. A. (1999): “Perfis biográficos no testamento de Rui Vasques. Ediçom do texto, análise e nota lingüística”, en Álvarez, R. / Vilavedra, D. (coords.): Cinguidos por unha arela común: Homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Volume I: 989-999 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Souto Cabo, J. A. (2001): Rui Vasques. Crónica de Santa Maria de Íria. Estudo e edizón (Santiago de Compostela: Cabido de S.A.M.I. Catedral / Ediciós do Castro).
Tato Plaza, F. R. (1999): Libro de Notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457) (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).
Tavani, G. (1991) [1986]: A poesía lírica galego-portuguesa. (Traducción de Rosario Álvarez Blanco e Henrique Monteagudo) (Vigo: Galaxia).
Varela Barreiro, X. (1999): “A evolución do radical dos pretéritos irregulares sigmáticos”, en Álvarez, R. / Vilavedra, D. (coords.): Cinguidos por unha arela común: Homenaxe ao profesor Xesús Alonso Montero. Volume I: 1047-1072 (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Vasconcelos, C. Michaëlis de (1895): “Fragmentos Etymologicos” Revista Lusitana, III: 3-190.
Vasconcellos, J. Leite de (1890-1892): “Etymologias portuguesas”, Revista Lusitana, II: 267-272 e 349.
Vasconcellos, J. Leite de (1928): Opúsculos. Volume I Filologia (Parte I) (Coimbra: Imprensa da Universidade).
Vasconcellos, J. Leite de (1901) [reimp. facs. da ed. de 1901]: Esquisse d´une Dialectologie Portugaise (Lisboa: Instituto Nacional de Investigação Científica).
Williams, E. B. (1986) [ed. orixinal 1938]: Do latim ao português. Fonologia e morfologia históricas da língua portuguesa (Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro).