Contido principal do artigo

Mariña Arbor Aldea
Universidade de Santiago de Compostela
España
https://orcid.org/0000-0003-4226-7080
Vol. 14 (2013), Artigos, Páxinas 11-41
DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2013.14.0.3639
Publicado: maio 17, 2013
##submission.howToCite##

Resumo

Neste artigo ofrécese unha revisión histórica e crítica do labor ecdótico realizado no ámbito da lírica profana galego-portuguesa desde os seus inicios, a comezos do século XIX, ata a década de 1960, momento en que a denominada “escola italiana” comeza os seus traballos. O estudo contempla as edicións inaugurais desta tradición poética, preparadas nos anos que seguiron ao descubrimento dos primeiros manuscritos –Stuart, Moura, Varnhagen–, a edición en Italia e en Portugal no último cuarto do século XIX –Monaci, Molteni, Braga–, o contributo dos grandes mestres –Michaëlis, Lang e Nobiling–, as publicacións motivadas polo achado de novos relatores, a comezos do século XX –M, P, R–, a edición en Portugal no período de entreguerras –Nunes–, as primeiras edicións dedicadas á lírica dos trobadores en territorio galego, o labor ecdótico en América –Carter, Ferreira da Cunha– e a edición no ámbito lusitano e galego con posterioridade ao estoupido, primeiro, da guerra civil española e, despois, da segunda guerra mundial.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles do artigo

Citas

Alonso Montero, X. (ed.) (1998a): Homenaxe ós tres poetas medievais da Ría de Vigo: Martín Codax, Mendiño, Johán de Cangas (A Coruña: Publicacións da Real Academia Galega).

Alonso Montero, X. (1998b): “Fortuna literaria dos tres poetas da ría de Vigo”, en Monteagudo, H. / Pozo Garza, L. / Alonso Montero, X., Tres poetas medievais da ría de Vigo. Martín Codax, Mendiño e Xohán de Cangas: 245-332 (Vigo: Galaxia).

Amado, T. / Lorenzo Gradín, P. (2000): “Os estudios de poesía lírica galegoportuguesa (1978-1998)”, Boletín Galego de Literatura, 23,1: 7-36.

Arbor Aldea, M. (2004): “Editar Ajuda: principios teóricos para unha nova experiencia ecdótica”, en O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004: 497-511 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia).

Arbor Aldea, M. (2008a): “Ogni edizione (critica) altro non è che un’ipotesi di lavoro... As edicións do Cancioneiro da Ajuda”, Revista Eletrônica de Estudos Literários, 4: 1-37 [publicación electrónica da Universidade Federal do Estado do Espírito Santo, Brasil: http://www.prppg.ufes.br/ppgl/reel4/pdf/MarinaArborAldea.pdf].

Arbor Aldea, M. (2008b): “Los círculos eruditos de Lisboa, Évora y Porto en la primera mitad del siglo XIX. Notas sobre la recepción temprana del Cancioneiro da Ajuda”, Límite, 2: 47-78.

Arbor Aldea, M. (2009): “Un códice de historia material compleja: el Cancioneiro da Ajuda”, Revista de Literatura Medieval, 21: 77-124.

Arbor Aldea, M. / Lorenzo Gradín, P. (2009): “La dimensión europea de la lírica gallego-portuguesa en los inicios de la Filología Románica”, en Meneghetti, M. L. / Tagliani, R. (eds.), Tra ecdotica e comparatistica. Le riviste e la fondazione della Filologia romanza. Atti del Convegno Annuale della Scuola di Dottorato Europea in Filologia romanza (Siena, 3-4 ottobre 2006): 101-141 (Firenze: Edizioni del Galluzzo).

Arbor Aldea, M. / Pulsoni, C. (2004): “Il Cancioneiro da Ajuda prima di Carolina Michaëlis (1904)”, Critica del testo, 7,2: 721-789.

Arbor Aldea, M. / Pulsoni, C. (2006): “Per la storia del Cancioneiro da Ajuda: 1. Dalla sua compilazione a Ribeiro dos Santos”, La parola del testo, 10,1: 59-117.

Askins, A. L.-F. (1991): “The Cancioneiro da Bancroft Library (previously, the Cancioneiro de um Grande d’Hespanha): a copy, ca. 1600, of the Cancioneiro da Vaticana”, en Actas do Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval. Vol. I: 43-47 (Lisboa: Edições Cosmos).

Askins, A. L.-F. (1993): s.v. “Cancioneiro da Bancroft Library”, en DLMGP: 118-119.

Bell, A. F. G. (1920): “The Eleven Songs of Joan Zorro”, Modern Language Review,15: 58-64.

Bell, A. F. G. (1923): “The Seven Songs of Martín Codax”, Modern Language Review, 18: 162-167.

Bertolucci Pizzorusso, V. (1961): “A proposito di una recente edizione di Johan Airas de Santiago”, Studi Mediolatini e Volgari, 9: 71-100.

Bertolucci Pizzorusso, V. (1981): “Critica testuale e antica lirica portoghese”, Studi Mediolatini e Volgari, 28: 119-131.

Bertoni, G. (1917): “Pastorelle portoghesi”, Archivum Romanicum, 1: 83-88.

Bertoni, G. (1923): “Alfonso X di Castiglia e il provenzalismo della prima lirica portoghese”, Archivum Romanicum, 7: 171-175.

BILEGA, Bibliografía informatizada da lingua galega (http://www.cirp.es/bdo/bil/bilega.html).

BiRMED, Bibliografía de Referencia do Arquivo Galicia Medieval (http://www.cirp.es/pls/bdo2/f?p=birmed2).

BITAGAP, Bibliografia de Textos Antigos Galegos e Portugueses (http://www.bancroft.berkeley.edu/philobiblon/bitagap_en.html).

Boletín Bibliográfico de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval (Barcelona: Asociación Hispánica de Literatura Medieval). 1987- (agora dispoñible en http://www.ahlm.es/Primera.html).

Braga, T. (1878): Cancioneiro Portuguez da Vaticana. Edição critica restituida sobre o texto diplomatico de Halle, acompanhada de um glossario e de uma introducção sobre os trovadores e cancioneiros portuguezes (Lisboa: Imprensa Nacional).

Carter, H. H. (1941): Cancioneiro da Ajuda. A Diplomatic Edition (New York-London: Modern Language Association of America-Oxford University Press). Reimpresión, New York: Kraus Reprint Co., 1975; Cancioneiro da Ajuda. Reimpressão da Edição Diplomática de Henry H. Carter, Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2007.

Castro, I. (1990): “Carolina Michaëlis e a arte de erguer monumentos”, en Michaëlis de Vasconcelos, C. (1990), Cancioneiro da Ajuda. 2 vols. Vol. I: i-s (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Castro, I. (1999): “Apresentação”, en Gonçalves, E. (1999), Celso Cunha. Cancioneiros dos Trovadores do Mar: 7-13 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Cohen, R. (2003): 500 Cantigas d’Amigo. Edição Crítica / Critical Edition (Porto:Campo das Letras).

Cotarelo Valledor, A. (1933): “Los hermanos Eans Mariño, poetas gallegos del siglo XIII”, Boletín de la Academia Española, 20: 5-32.

Cotarelo Valledor, A. (1934): Cancionero de Payo Gómez Chariño, almirante y poeta (siglo XIII) (Madrid: Librería General de Victoriano Suárez). Edición facsimilar, con prólogo e apéndices, de E. Monteagudo Romero, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1984.

Couceiro, J. L. (1993): s.v. “Nunes, José Joaquim”, en DLMGP: 478-480.

Cunha, C. Ferreira da (1945): O cancioneiro de Paay Gômez Charinho, trovador do século XIII (Rio de Janeiro). Reproducido en Gonçalves, E. (1999), Celso Cunha. Cancioneiros dos Trovadores do Mar: 33-147 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Cunha, C. Ferreira da (1949): O cancioneiro de Joan Zorro. Aspectos lingüísticos, texto crítico, glossário (Rio de Janeiro). Reproducido en Gonçalves, E. (1999), Celso Cunha. Cancioneiros dos Trovadores do Mar: 161-296 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Cunha, C. Ferreira da (1956): O cancioneiro de Martin Codax (Rio de Janeiro). Reproducido en Gonçalves, E. (1999), Celso Cunha. Cancioneiros dos Trovadores do Mar: 311-508 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

De Lollis, C. (1887): “Cantigas de Amor e de Maldizer di Alfonso el Sabio Re di Castiglia”, Studj di Filologia Romanza, 1: 31-66.

Dionísio, J. (1993a): s.v. “Braga, Teófilo”, en DLMGP: 109-111.

Dionísio, J. (1993b): s.v. “Lapa, Manuel Rodrigues”, en DLMGP: 380-383.

DLMGP = Lanciani, G. / Tavani, G. (orgs.) (1993): Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa (Lisboa: Caminho).

Fernández Pousa, R. (1953): “Cancionero gallego de Pedro Garcia Burgales”, Revista de Literatura, 4,7: 123-160.

Fernández Pousa, R. (1954): “Cancionero gallego del trovador Ayras Núñez”, Revista de Literatura, 5: 219-250.

Fernández Pousa, R. (1956): “Cancionero gallego del trovador Pero da Ponte”, Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, 62,3: 803-840.

Fernández Pousa, R. (1959): “Cancionero gallego de Joán Airas, burgués de Santiago (s. XII-XIII)”, Compostellanum, 4,2: 251-290; 4,4: 615-673.

Franco, H. Jr. / Vieira, Y. Frateschi / Mongelli, L. M. de Medeiros (2008): “Estudos medievais no Brasil”, Revista de Poética Medieval, 21: 177-219.

Frascino, S. (1930): “Per il canzoniere portoghese della Biblioteca vaticana”, Zeitschrift für romanische Philologie, 50: 98-100.

Gassner, A. (1933): “Zwanzig Lieder des Joan Ayras de Santiago”, Revista da Universidade de Coimbra, 11: 385-418.

Gonçalves, E. (1972): “Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses, 2.ª Edição, revista e acrescentada pelo Prof. M. Rodrigues Lapa, [Vigo], Editorial Galaxia, 1970, pp. IX-653 + 111 (Colección Filolóxica). Le ultime 111 pp. contengono: M. Rodrigues Lapa, Vocabulário Galego-Português, extraído da ediçao crítica das “Cantigas d’escarnho e de mal dizer””, Cultura Neolatina, 32,1: 153-164.

Gonçalves, E. (1993): s.v. “Cunha, Celso Ferreira da”, en DLMGP: 196-199.

Gonçalves, E. (1999): Celso Cunha. Cancioneiros dos Trovadores do Mar (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Gonçalves, E. (2007): “Sobre edições da lírica galego-portuguesa: uma reflexão”, en Edição de Texto. II Congresso Virtual do Departamento de Literaturas Românicas.Textual editing. Second Virtual Congress of the Romance Literature Department, Lisboa, 16 e 20 de Abril de 2007.

Jensen, F. (1993): s.v. “Lang, Henry R.”, en DLMGP: 379-380.

Jornal do Brasil, 22 de xullo de 1966 (http://www.news.google.com/newspapers?nid=1246&dat=19660722&id=Lw5XAAAAIBAJ&sjid=A-8DAAAAIBAJ&pg=4317,1914105).

Lanciani, J. (1993): s.v. “Monaci, Ernesto”, en DLMGP: 464-465.

Lang, H. R. (1972) [1892, 1894]: Das Liederbuch des Königs Denis von Portugal (Hildesheim-New York: Georg Olms Verlag). Reimpresión da edición de Halle: Max Niemeyer, 1894; 1ª ed. Cancioneiro d’ El Rei Dom Denis, Halle, 1892. A edición está agora dispoñible en Mongelli, L. M. / Vieira, Y. Frateschi (2010), Henry R. Lang. Cancioneiro d’El Rei Dom Denis e estudos dispersos: 51-380 (Niterói: EdUFF).

Lang, H. R. (1908): “Zum Cancioneiro da Ajuda”, Zeitschrift für romanische Philologie, 32: 129-160, 290-311, 385-399, 640, agora traducido como “Sobre o Cancioneiro da Ajuda”, en Mongelli, L. M. / Vieira, Y. Frateschi (2010), Henry R. Lang. Cancioneiro d’El Rei Dom Denis e estudos dispersos: 383-454 (Niterói: EdUFF).

Lapa, M. Rodrigues (1965a) [1929]: “O texto das cantigas d’amigo”, Miscelânea de língua e literatura portuguêsa medieval: 9-50 (Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro-Ministério da Educação e Cultura). Publicado inicialmente en A Língua Portuguesa, 1, 1929.

Lapa, M. Rodrigues (1965b) [1933-1934]: “Armando Cotarelo Valledor, Los hermanos Eans Mariño, poetas gallegos del siglo XIII”, Miscelânea de língua e literatura portuguêsa medieval: 244-247 (Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro-Ministério da Educação e Cultura). Publicado inicialmente en Boletim de Filologia, 2, 1933-1934: 382-384.

Lapa, M. Rodrigues (1965c): Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses (Vigo: Galaxia) [2ª edición, Vigo: Galaxia, 1970; 3ª edición, ilustrada, Vigo-Lisboa: Ir Indo-Edições João Sá da Costa, 1995].

López, T. (1991): Névoas de antano. Ecos dos cancioneiros galego-portugueses no século XIX (Santiago de Compostela: Laiovento).

Machado, E. Paxeco-Machado, J. P. (1949-1964): Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Antigo Colocci-Brancuti). 8 vols. (Lisboa: Edição da Revista de Portugal).

Magne, A. (1931): “Um trovador do periodo post-dionisiano. Dom Afonso Sanches [1279-1329]”, Revista de Philologia e de Historia, 1: 58-88.

Mettmann, W. (1966): “Zu Text und Inhalt der altportugiesischen Cantigas d’escarnho e de mal dizer”, Zeitschrift für romanische Philologie, 82: 308-319.

Michaëlis = Vasconcelos, C. Michäelis de (véxase infra).

Molteni, E. (1880): Il Canzoniere Portoghese Colocci-Brancuti, pubblicato nelle parti che completano il codice Vaticano 4803 (Halle: Max Niemeyer).

Monaci, E. (1875): Il Canzoniere Portoghese della Biblioteca Vaticana (Halle: Max Niemeyer).

Monaci, E. (1910-1913): Facsimili di documenti per la storia delle lingue e delle letterature romanze. Fasc. II, 1913 (Roma: Domenico Anderson Editore).

Monaci, E. (1881-1892): Facsimili di antichi manoscritti per uso delle scuole di Filologia Neolatina (Roma).

Mongelli, L. M. / Vieira, Y. Frateschi (2010): Henry R. Lang. Cancioneiro d’El Rei Dom Denis e estudos dispersos (Niterói: EdUFF).

Monteagudo Romero, E. (1984) [edición facsimilar]: “Prólogo”, “Apéndice I: Textos e Notas”, “Apéndice II: Cadros e Bibliografía”, en A. Cotarelo Valledor. Cancionero de Payo Gómez Chariño, almirante y poeta (siglo XIII). Madrid: Librería General de Victoriano Suárez, 1934: IX-XXIII, 305-372, 373-381 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia).

Monteagudo, H. (1999): Historia social da lingua galega. Idioma, sociedade e cultura a través do tempo (Vigo: Galaxia).

Moura, C. Lopes de (1847): Cancioneiro d’ ElRei D. Diniz, pela primeira vez impresso sobre o manuscripto da Vaticana, com algumas notas illustrativas, e uma prefação historico-litteraria (Pariz: Em casa de J. P. Aillaud).

Nobiling, O. (1903): “Zur Interpretation des Dionysischen Liederbuchs”, Zeitschrift für romanische Philologie, 27: 186-192; tradución en “Acerca da Interpretação do Cancioneiro de D. Denis”, en Vieira, Y. Frateschi (2007), Oskar Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos: 165-171 (Niterói: EdUFF).

Nobiling, O. (1907): “Zu Text und Interpretation des “Cancioneiro da Ajuda””, Romanische Forschungen, 23: 339-385; tradución en “Acerca do Texto e da Interpretação do Cancioneiro da Ajuda”, en Vieira, Y. Frateschi (2007), Oskar Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos: 173-218 (Niterói: EdUFF).

Nobiling, O. (1908-1909): “Carolina Michaëlis de Vasconcellos, Cancioneiro da Ajuda. Edição critica e commentada. Bd. I und II. Halle, 1904, xxviii, 924 e 1001”, Archiv für das Studium der neueren Sprachen und Literaturen, 121: 197-208; 122: 193-206; tradución en “A Edição do Cancioneiro da Ajuda, de Carolina Michaëlis de Vasconcelos”, en Vieira, Y. Frateschi (2007), Oskar Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos: 219-256 (Niterói: EdUFF).

Nobiling, O. (1908) [1907]: “As Cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade, Trovador do seculo XIII”, Romanische Forschungen, 25: 641-719. Presentado como tese de doutoramento na Universidade de Bonn, en 1907: Die Lieder des Trobadors D. Joam Garcia de Guilhade (13. Jahrhundert), kritische Ausgabe mit Anmerkungen und Einleitung, Erlangen: Junge und Sohn, o traballo está recollido tamén en “As Cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade, Trovador do Século XIII”, en Vieira, Y. Frateschi (2007), Oskar Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos: 39-143 (Niterói: EdUFF).

Nunes, J. J. (1919, 1922): “Don Pero Gomez Barroso trovador português do século XIII”, Boletín de la Real Academia Gallega, 11: 265-268, 321-325; 12: 7-10.

Nunes, J. J. (1931): “Cantigas de Martim Codax: presumido jogral do secolo XIII”, separata de Revista Lusitana, 29. Dispoñible en http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/cantigas-de-martim-codax-presumido-jogral-do-secolo-xiii--0/html/ffd39608-82b1-11df-acc7-002185ce6064_3.html#I_1_.

Nunes, J. J. (1971) [1932]: Cantigas d’Amor dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário (New York: Kraus Reprint C.O.).

Nunes, J. J. (1973) [1926-1928]: Cantigas d’Amigo dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário. 3 vols. (Lisboa: Centro do Livro Brasileiro).

Panunzio, S. (1992) [1967]: Pero da Ponte. Poesías (Vigo: Galaxia) [1ª ed. en italiano, Pero da Ponte. Poesie, 1967 (Bari: Adriatica Editrice)].

Pellegrini, S. (1928): “I “lais” portoghesi del codice vaticano lat. 7182”, Archivum Romanicum, 12: 303-317, recollido posteriormente en Pellegrini, S. [1959], “I “lais” portoghesi del codice vaticano lat. 7182”, en Studi su trove e trovatori della prima lirica ispano-portoghese: 184-199 (Bari: Adriatica Editrice).

Pellegrini, S. (1930): “Cantigas d’amigo dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes e glossário por José Joaquim Nunes. Vol. I (Introdução), Coimbra, Imprensa da Universidade, 1928, 16º, pp. XIV-497. Vol. II (Texto), ibidem, 1926, 16º, pp. XVI-471. Vol. III (Comentário, variantes e glossário), ibidem, 1928, 16º, pp. VIII-728”, Archivum romanicum, 14: 275-322; recollido posteriormente, se ben de modo parcial, en Pellegrini, S. [1959], “Intorno alle “cantigas d’amigo””, en Studi su trove e trovatori della prima lirica ispano-portoghese: 23-63 (Bari: Adriatica Editrice).

Pellegrini, S. (1939): Repertorio bibliografico della prima lirica portoghese (Modena: Società Tipografica Modenese).

Pellegrini, S. / Marroni, G. (1981): Nuovo repertorio bibliografico della prima lirica galego-portoghese (1814-1977) (L’Aquila: Japadre Editore).

Pinto-Correia, J. D. (1993): s.v. “Varnhagen, Francisco Adolfo de”, en DLMGP: 645-646.

Placer, G. (1943): “Airas Nunes (Poeta compostelano del siglo XIII)”, Boletín de la Real Academia Gallega, 23: 411-431.

Placer, G. (1945): “Pero de Armea, poeta gallego del siglo XIII”, Boletín de la Real Academia Gallega, 24: 396-412.

Pulsoni, C. (2006): “Il Cancioneiro da Ajuda e dintorni”, en Beltrán, V. / Simó, M. / Roig, E. (eds.), Trobadors a la Península Ibèrica. Homenatge al Dr. Martí de Riquer: 285-310 (Barcelona: Publicacions de l’Abadia de Montserrat).

Ramos, M. A. (2004): “O cancioneiro ideal de D. Carolina”, en O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004: 13-40 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia).

Ramos, M. A. (2007): “A edição diplomática do Cancioneiro da Ajuda”, en Cancioneiro da Ajuda. Reimpressão da Edição Diplomática de Henry H. Carter: 7-37 (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda).

Reali, E. (1966): “Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Edição crítica pelo prof. Manuel Rodrigues Lapa. Santiago de Compostela-Coimbra, Editorial Galaxia 1965, pp. XIX-764”, Annali dell’Istituto Universitario Orientale di Napoli – Sezione Romanza, 8,2: 327-336.

Roncaglia, A. (1993): s.v. “Ruggieri Scudieri, Jole”, en DLMGP: 596.

Ruggieri, J. (1927): “Le varianti del canzoniere portoghese Colocci Brancuti nelle parti comuni al Codice Vaticano 4803”, Archivum Romanicum, 9: 459-510.

Ruggieri, M. R. (1969): La filologia romanza in Italia (Capitoli di storia retrospettiva) (Milano: Marzorati Editore).

Sansone, G. E. (1974) [1954]: “Note testuali a una nuova edizione del canzoniere portoghese Colocci-Brancuti”, en Saggi Iberici: 271-293 (Bari: Adriatica Editrice). Publicado inicialmente en Filologia Romanza, 1, 1954: 89-101.

Silva, J. M. da Costa e (1850): Ensaio biographico-critico sobre os melhores poetas portuguezes. Tomo I (Lisboa: Na Imprensa Silviana).

Stegagno Picchio, L. (1960): “In margine all’edizione di antichi testi portoghesi”, Studi Mediolatini e Volgari, 8: 255-273, posteriormente recollido en Stegagno Picchio, L. (1979), A lição do texto. Filologia e literatura. I. Idade Média: 238-260 (Lisboa: Edições 70).

Stegagno Picchio, L. (1980): “Sulla lirica galego-portoghese: un bilancio”, en D’Heur, J. M. / Cherubini, N. (eds.), Études de Philologie Romane et d’Histoire Littéraire offertes à Jules Horrent à l’occasion de son soixantième anniversaire: 333-350 (Liège: s. n.).

Stuart, Ch. (1823): Fragmentos de hum Cancioneiro inedito que se acha na Livraria do Real Collegio dos Nobres de Lisboa, impresso á custa de Carlos Stuart, socio da Academia Real de Lisboa (Paris: No Paço de Sua Magestade Brittanica).

Tavani, G. (1964) [1959, 1962]: Lourenço. Poesie e tenzoni (Modena: Società Tipografica Editrice Modenese) [1ª ed. en Cultura Neolatina, 19, 1959: 5-33; 22,1962: 62-113].

Tavani, G. (1986), “Filologia e crítica textual na edição das cantigas medievais”, en Critique textuelle portugaise. Actes du Coloque, Paris, 20-24 octobre 1981: 29-39 (Paris: Fondation Calouste Gulbenkian, Centre Culturel Portugais).

Tavani, G. (1992) [1963]: A poesía de Airas Nunez, Vigo: Galaxia [1ª ed., en italiano, Le Poesie di Ayras Nunez, 1963 (Milano: Ugo Merendi Editore)].

Tavani, G. (1997): Lezioni sul testo (L’Aquila-Roma: Japadre Editore).

Tavani, G. (1998): “Amanuensi ed editori: l’incomprensione del testo”, en Kremer,D. (ed.), Homenaxe a Ramón Lorenzo: 81-93 (Vigo: Galaxia).

Tavani, G. (2004): “Carolina Michaëlis e a crítica do texto, cen anos despois da edición de Halle”, en O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004: 55-65 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia).

Varnhagen, F. A. de (1849): Trovas e Cantares de um Codice do XIV seculo: ou antes, mui provavelmente, “O Livro das Cantigas” do Conde de Barcellos (Madrid: Na imprensa de D. Alexandro Gomes Fuentenebro).

Varnhagen, F. A. de (1850): Post Scriptum. Notas (Madrid: s. n.).

Varnhagen, F. A. (1868): Novas Paginas de Notas ás “Trovas e Cantares”, isto é á edição de Madrid do Cancioneiro de Lisboa, attribuido ao Conde de Barcellos (Viena: G. Gerold).

Varnhagen, F. A. de (1870): Cancioneirinho de Trovas Antigas colligidas de um grande Cancioneiro da Bibliotheca do Vaticano, precedido de uma noticia critica do mesmo grande Cancioneiro, com a lista de todos os trovadores que comprehende, pela maior parte portuguezes e galegos (Vienna: Typographia I. E. R. do E. E. da Corte).

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1895): “Zum Liederbuch des Königs Denis von Portugal”, Zeitschrift für romanische Philologie, 19: 513-541, 578-615.

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1900): “Lais de Bretanha”, Revista Lusitana, 6: 1-43.

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1990) [1904]: Cancioneiro da Ajuda. 2 vols. (Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda) [1ª ed. Halle: Max Niemeyer, 1904].

Vasconcelos, C. Michaëlis de (1915): “A propósito de Martim Codax e das suas cantigas de amor”, Revista de Filología Española, 2: 258-273 (dispoñible en http://www.es.scribd.com/doc/76755185/Revista-de-Filologia-Espanola-Tomo-II).

Vasconcelos, J. Leite de (1902): “Tenção entre D. Affonso Sanchez e Vasco Martins”, Revista Lusitana, 7: 145-147.

Veiga, C. (1978): “Sobrevivência de um escritor – Caetano Moura”, Universitas, 19: 29-43 [http://www.portalseer.ufba.br/index.php/universitas/article/viewFile/1211/818; última consulta, 31 de outubro de 2009].

Vieira, Y. Frateschi (2004): “Introdução”, en Vieira, Y. Frateschi / Rodríguez, J. L. /Morán Cabanas, M. I. / Souto Cabo, J. A. (2004), Glosas Marginais ao Cancioneiro Medieval Português de Carolina Michaëlis de Vasconcelos: 5-20 (Coimbra: Universidade de Coimbra).

Vieira, Y. Frateschi (2007): Oskar Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos (Niterói: EdUFF).

Vieira, Y. Frateschi (2009): “Os estudos medievais no Brasil: peso (ou leveza) de uma tradição”, en Pontes, R. / Martins, E. Dias (orgs.), Anais. VII EIEM-Encontro Internacional de Estudos Medievais. Idade Média: permanência, atualização, residualidade: 75-85 (Fortaleza-Rio de Janeiro: UFC-ABREM).

Viera, Y. Frateschi / Rodríguez, J. L. / Morán Cabanas, M. I. / Souto Cabo, J. A. (2004): Glosas Marginais ao Cancioneiro Medieval Português de Carolina Michaëlis de Vasconcelos (Coimbra: Universidade de Coimbra).

Vindel, P. [D. L. D’Orvenipe] (1914): “Las siete canciones de la enamorada. Poema musical por Martín Codax, juglar del siglo XIII”, Arte español, 3,1: 27-31 (dispoñible en https://www.ruidera.uclm.es/xmlui/bitstream/handle/10578/475/1914.%20N%c2%ba%201.pdf?sequence=).

Vindel, P. (1915): Martin Codax. Las siete canciones de amor, poema musical del siglo XII, publícase en facsímil, ahora por primera vez, con algunas notas recopiladas por Pedro Vindel (Madrid: Imprenta de la Sucesora de M. Mimesa de los Rios).