Trazos xerais da tradición gramatical galega
Barra lateral do artigo
Contido principal do artigo
Resumo
A tradición gramatical galega comeza no século XIX, en contraste co que aconteceu coas linguas do seu contorno, que principian o seu percurso filolóxico na Idade Moderna. Tal demora é produto da colonización española e esta, dunha maneira ou doutra, está así mesmo presente nas primeiras gramáticas do galego: a carga diglósica que transparece nunha boa parte delas, a constante comparación entre galego e castelán, a súa falta de socialización porque a lingua se achaba excluída de certos ámbitos etc. son algúns dos trazos que singularizan a tradición gramatical galega e que serán abordados nestas páxinas.
Palabras clave:
Descargas
Métricas
Detalles do artigo
Citas
Álvarez Blanco, R. (1994): “Gramática descritiva e gramática prescritiva”, Cadernos de Lingua, 10: 19-35.
Álvarez, R. (2001): “Fuco Gómez: Grafía galega, Habana 1927”, en Kremer, D. (ed.), Actas do VI Congreso Internacional de Estudios Galegos. Vol. I: 3-18 (A Coruña / Trier: Edicios do Castro / Galicien-Zentrum der Universität Trier).
Álvarez, R. / Regueira, X. L. / Monteagudo, H. (1986): Gramática galega (Vigo: Galaxia).
Barboza, J. Soares (1830) [1822]: Grammatica Philosophica da Lingua Portugueza ou Principios da Grammatica Geral Applicados á Nossa Linguagem (Lisboa: Typographia da Academia Real das Sciencias).
Bécares Botas, V. (ed.) (2002): Dionisio Tracio, Gramática. Comentarios antiguos (Madrid: Gredos).
BG = Lois Vázquez, M. (1890): Brisas Gallegas (Lugo: Gerardo Castro).
Cabo Pastor, F. (1929) [s.d.]: “Notas de gramática gallega”, en Cabo Pastor, F., Versos gallegos (Cántigas e cousas d-a nosa terrra): 7-11 (Ferrol: Impr. El Correo Gallego).
Carballo Calero, R. (1979) [1966]: Gramática elemental del gallego común (Vigo: Galaxia).
Cardoso, S. (comp. e org.) (1994): Historiografía gramatical (1500-1920). Língua Portuguesa–Autores Portugueses. Anexo VII da Revista da Faculdade de Letras do Porto (Porto: Faculdade de Letras do Porto).
Carré Alvarellos, L. (1967): Gramática gallega (A Cruña: Editorial Moret).
CG = Pociña, A. / López, A. (eds.) (1993) [1992]: Rosalía de Castro. Poesía galega completa. I. Cantares Gallegos (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco).
Cornu, J. (1906): “Morfología del gallego moderno” [tradución realizada por Martínez Morás da parte correspondente ao Apéndice á Morfoloxía do Portugués que aparece na segunda edición da Grammatik der Portugiesischen Sprache], Boletín de la Real Academia Gallega, 1: 7-9.
Costa, X. X. / González, M. A. / Morán, C. C. / Rábade, X. C. (1988): Nova gramática para aprendizaxe da língua (A Coruña: Vía Láctea).
Couceiro Freijomil, A. (1935): El idioma gallego. Historia, gramática, literatura (Barcelona: Casa Editorial Alberto Martín).
CPG = Pérez Ballesteros, J. (ed.) (1979) [reimpr. facs. da edición de 1885-1986]: Cancionero Popular Gallego y en particular de la provincia de la Coruña por José Pérez Ballesteros. Con un prólogo del ilustre mitógrafo portugués Theóphilo Braga. 3 vols. (Madrid: Akal).
Cuveiro Piñol, J. (1868): El habla gallega. Observaciones y datos sobre su origen y vicisitudes (Pontevedra: Imprenta de José Antúnez y Cía).
Dubert García, F. (1999): Aspectos do galego de Santiago de Compostela. Anexo 44 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Feixó Cid, X. (2004): Gramática da lingua galega. Síntese práctica (Vigo: Xerais).
Fernández Salgado, B. (2000): Os rudimentos da lingüística galega. Un estudio de textos lingüísticos galegos de principios do século XX (1913-1936). Anexo 47 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Ferreiro, M. (1997): Gramática históirica galega. Vol. II. Lexicoloxía (Santiago de Compostela: Laiovento).
Ferreiro, M. (1999) [1995]: Gramática histórica galega. Vol. I. Fonética e morfosintaxe (Santiago de Compostela: Laiovento).
FN = Castro, Rosalía de (1982) [repr. facs. da ed. de 1880]: Follas Novas (A Coruña: Ediciós do Castro / Moret / Real Academia Galega).
Freixeiro Mato, X. R. (1998): Gramática da lingua galega. Vol. I: Fonética e Fonoloxía (Vigo: A Nosa Terra).
Freixeiro Mato, X. R. (1999): Gramática da lingua galega. Vol. II: Semántica (Vigo: A Nosa Terra).
Freixeiro Mato, X. R. (2000): Gramática da lingua galega. Vol. III: Morfosintaxe (Vigo: A Nosa Terra).
Freixeiro Mato, X. R. (2001): Manual de gramática galega (Vigo: A Nosa Terra).
Freixeiro Mato, X. R. (2002) [1997]: Lingua galega: normalidade e conflito (Santiago de Compostela: Laiovento).
Freixeiro Mato, X. R. (2003): Gramática da lingua galega. Vol. IV: Gramática do texto (Vigo: A Nosa Terra).
Freixeiro Mato, X. R. (2003): “A lingua literaria decimonónica (II): aspectos gráfico- fónicos e morfosintácticos”, en Maleval, M. A. Tavares / Salinas Portugal, F. (orgs.), Estudos Galego-Brasileiros: 79-111 (Rio de Janeiro: Comunicação).
Freixeiro Mato, X. R. / Sánchez Rei, X. M. / Sanmartín Rei, G. (2005): A lingua literaria decimonónica (A Coruña: Universidade da Coruña).
García de Diego, V. (1984) [reimpr. facs. da ed. de 1909]: Elementos de gramática histórica gallega (Fonética-Morfología). Anexo 23 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
García Negro, M. P. (2001): “Lamas Carvajal: a literatura galega utilitaria ao servizo da patria reivindicada”, en Xornadas sobre V. Lamas Carvajal. Actas das xornadas realizadas pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Ourense (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia / Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo).
GRA = Mateus, M. H. Mira / Brito, A. M. / Duarte, I. / Faria, I. Hub / Frota, S. / Matos, G. / Oliveira, F. / Vigário, M. / Villalva, A. (2003) [1983], Gramática da Língua Portuguesa (Lisboa: Caminho).
Guiraud, P. (1964) [1961]: La gramática (Buenos Aires: Editorial Universitaria de Buenos Aires).
Henríquez Salido, M. C. (1986): “As gramáticas do galego do século XIX”, en Actas do Iº Congresso Internacional da Língua Galego-Portuguesa na Galiza: 443- 468 (Ourense: AGAL).
Hermida, C. (1992a): A reivindicación da lingua galega no rexurdimento (1840- 1891). Escolma de textos (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).
Hermida, C. (1992b): Os precursores da normalización. Defensa e reivindicación da lingua galega no Rexurdimento (1840-1891) (Vigo: Xerais).
Hermida Gulías, C. (2004): Gramática práctica (Morfosintaxe) (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco)
Kossarik, M. (2002): “A tradição portuguesa no contexto da linguística europeia”, en Head, B. F. / Teixeira, J. / Lemos, A. Sampaio / Barros, A. Leal de / Pereira, A. (orgs.), História da Língua e História da Gramática. Actas do Encontro: 181- 203 (Braga: Universidade do Minho).
Lewandowski, T. (1992): Diccionario de lingüística (Madrid: Cátedra).
López Varela, E. (2001): Unha casa para a lingua. A Real Academia Galega baixo a presidencia de Manuel Murguía (1905-1923) (A Coruña: Espiral Maior).
Lyons, J. (1986): Introducción en la lingüística teórica (Barcelona: Teide).
Martínez González, M. (1883): “Tratado sobre el modo de escribir y hablar con propiedad el dialecto gallego”, en Martínez González, M., Poemas gallegos seguidos d’un tratado sobr’o modo de falar é escribir con propiedade ó dialeuto: 121-130 (Pontevedra: Tipografía de José M. Madrigal).
Mariño Paz, R. (2002): “A obra lingüística de Carvalho Calero”, en López, T. / Salinas, F. (eds.), Actas do Simposio Ricardo Carvalho Calero. Memoria do Século: 67-106 (A Coruña: Departamento de Galego-Portugués, Francés e Lingüística da Universidade da Coruña / Asociación Sócio-Pedagóxica Galega).
Mirás, F. (1864): Compendio de gramática gallega-castellana, con un vocabulario de nombres y versos gallegos y su correspondencia castellana, precedido de unos diálogos sobre diferentes temas. Un grandioso poema de 100 octavas titulado “La creación y la redención. Un extracto de Fábulas de los mejores fabulistas así como algunas del autor (Santiago de Compostela: Imprenta del Seminario Conciliar Central).
Moure, T. (2000): “Epistemoloxía lingüística”, en Ramallo, F. / Rei-Doval, G. / Rodríguez Yáñez, X. P. (2000), Manual de Ciencias da Linguaxe: 35-62 (Vigo: Xerais).
Nagore, F. (1989) [1977]: Gramática de la Lengua Aragonesa (Zaragoza: Mira Editores).
Prieto Alonso, D. (1986): Prosodie et syntaxe. La position des clitiques en galicien-portugais (Groningue: Edición do autor).
R. A. [Ramón Alvariño, pseudónimo de Leandro Carré Alvarellos] (1919): Compendio de gramática galega (A Cruña: Imprenta Nova).
Rodríguez, M. R. (1900): “Apuntes gramaticales sobre el romance gallego de la Crónica Troyana”, en Martínez Salazar, A. (ed.), Crónica Troyana: 3-85 (A Coruña: Imprenta de la Casa de Misericordia).
Saco Arce, J. A. (1868): Gramática Gallega (Lugo: Imprenta de Soto Freire).
Sánchez Rei, X. M. (2003): “A lingua literaria decimonónica (III): aspectos do léxico”, en Maleval, M. A. Tavares / Salinas Portugal, F. (orgs.), Estudos Galego-Brasileiros: 113-160 (Rio de Janeiro: Comunicação).
Sanmartín Rei, G. (2003): “A lingua literaria decimonónica (I): o contexto sociolingüístico” en Maleval, M. A. Tavares / Salinas Portugal, F. (orgs.), Estudos Galego-Brasileiros: 49-78 (Rio de Janeiro: Comunicação).
Sanmartín Rei, G. (2002): Os (pre)textos galegos (1863-1936) (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco).
Santamarina, A. (1974): “Gramática”, en Gran Enciclopedia Gallega. Vol. XVI: 191-195 (Santiago de Compostela / Xixón: Silverio Cañada Editor).
Santiago y Gómez, J. de (1918): Filología de la lengua gallega (Santiago de Compostela: Tipografía de El Eco Franciscano).
Valladares, M. (1970) [redixida en 1892]: Elementos de gramática gallega (Vigo: Galaxia).
Vázquez Corredoira, F. (1998): A Construção da Língua Portuguesa frente ao Castelhano. O Galego como Exemplo a contrario (Santiago de Compostela: Laiovento).