Contido principal do artigo

Patricia Santos Hansen
Fundação Casa de Rui Barbosa
Portugal
https://orcid.org/0000-0002-6915-7124
Vol. 20 (2016), Miscelánea, Páxinas 133-161
DOI: https://doi.org/10.17979/srgphe.2016.20.0.4052
Recibido: set. 14, 2018 Aceptado: set. 14, 2018 Publicado: nov. 10, 2016
##submission.howToCite##

Resumo

O obxectivo deste traballo é reflectir sobre algunhas das cuestións teóricas e metodolóxicas que se impoñen aos historiadores da literatura infantil a partir de experiencias de pescuda no Brasil e en Portugal. A literatura infantil pode ser abordada polo historiador como fonte e/ou como obxecto de pescuda. Pode ser analizada nos seus aspectos sociais, económicos, políticos, culturais e considerada privilegiadamente nunha ou máis dimensións: textual, material, visual, conceptual, etc. Diante da imposibilidade de abordar e discutir o tema en toda a súa complexidade, farei consideracións sobre tres problemas especificamente historiográficos, tomando como referencia os casos da literatura infantil en Portugal e no Brasil: a conceituación e circunscrición do obxecto de pescuda; os obstáculos á periodización; o acceso ás fontes e constitución dun corpus.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

Detalles do artigo

Citas

Adelina Vieira, Júlia de Almeida, Contos infantis em verso e prosa: destinados às escolas primárias do Brasil (Lisboa: Typ. Mattos Moreira, 1886).

Adelina Vieira, Júlia de Almeida, Contos infantis em verso prosa (Rio de Janeiro: Laemmert & Ca, 1905).

Alice Pestana (Caiel), Às mães e às filhas: contos (Lisboa: Livraria de António Maria Pereira, Lisboa, 1886).

Alice Pestana (Caiel), Às mães e às filhas: contos (Lisboa: Parceria António Maria Pereira, 1900).

Ana de Castro Osório, A boa mãe: livro de premios escolares (Setúbal e Lisboa: Livr. Ed. para as Crianças Livr. Ferreira [deposit.], 1908).

André Botelho, Aprendizado do Brasil: a nação em busca dos seus portadores sociais (São Paulo: Editora da Unicamp; FAPESP, 2002).

Andréa Borges Leão, "A livraria Garnier e a história dos livros infantis no Brasil: gênese e formação de um campo literário (1858-1920)", História Educação. 11, nº 21 (2007): 159–183. Disponível em: http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4891597.

Andréa Borges Leão, "Francisco Alves e a Literatura Infantil", (Rio de Janeiro, 2004).

Angela de Castro Gomes, "A biblioteca de Viriato Corrêa: incursões sobre a leitura e a escrita de um intelectual brasileiro", en: O Brasil em dois tempos: história, pensamento social e tempo presente, ed. Eliana Dutra (Autêntica editora, 2013).

Angela de Castro Gomes, "A Grande Aliança de Ana de Castro Osório: um projeto político-pedagógico fracassado", Revista Estudos Século XX, nº 11 (2011): 281–299. doi: https://doi.org/10.14195/1647-8622_11_16.

Angela de Castro Gomes, "As aventuras de Tibicuera: literatura infantil, História do Brasil e política cultural na Era Vargas", en A República, a História e o IHGB, Coleção História (Belo Horizonte: Argumentum, 2009), 121-150.

Angela de Castro Gomes, "Aventuras e desventuras de uma autora e editora portuguesa: Ana de Castro

Osório e suas viagens ao Brasil", en Intelectuais Mediadores: Práticas Culturais E Ação Política (Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2016), 92-120.

Antero de Quental, Thesouro poetico da infancia (Porto: Ernesto Chardron, 1883).

António Garcia Barreto, Dicionário de literatura infantil portuguesa (Porto: Campo das Letras, 2002).

António Garcia Barreto, Literatura para crianças e jovens em Portugal, ed. Colecção Campo da literatura; Ensaio (Porto: Campo das Letras, 1998).

Brian Alderson, "The making of children´s books", en The Cambridge Companion to Children’s Literature (Cambridge Companions to Literature. Cambridge), eds. Matthew Grenby, Andrea Immel (New York e Cambridge: University Press, 2009), 35-54.

Casa Garraux, c1880. bras_catalogo_casa_garraux.pdf.

ChLA, Children's Literature Association (Disponível em: http://www.childlitassn.org/resources , consultado em 10/28/14).

Domingos Guimarães de Sá, Catálogo de literatura infantil de autores portugueses e estrangeiros (traduzidos) (Lisboa: Secretariado para a Juventude, 1973).

Eça de Queiroz, "O natal - a “Litteratura de natal” para crianças", Gazeta de Notícias, 40 ed. (sec. Folhetim - Cartas da Inglaterra, fevereiro de 1881. Biblioteca Nacional Digital.) Disponível em: http://memoria.bn.br/DocReader/103730_02/1594.

Esther de Lemos, "A literatura infantil em Portugal", (Lisboa: Ministério da Educação Nacional, 1972).

Fernando Azevedo, "A literatura infantil e o problema da sua legitimação", en Largo mundo alumiado: estudos em homenagem a Vítor Aguiar e Silva, eds Carlos de Sousa, Rita Patrício (Braga: Universidade do Minho, 2004).

Fernando Guedes, Os livreiros franceses em Portugal no séc. XVIII : tentativa de compreensão de um fenómeno migratório e mais alguma história, Subsídios para a história portuguesa (Lisboa: Academia Portuguesa da História, 1998).

Garnier, Catálogo N.1 (1873).

Gerard Genette, Paratexts: thresholds of interpretation, Literature, culture, theory (New York: Cambridge University Press, 1997).

Glória Bastos, A escrita para crianças em Portugal no século XIX (Lisboa: Editorial Caminho, 1997).

Glória Bastos, O teatro para crianças em Portugal: história e crítica, ed. Colecção universitária (Lisboa: Editorial Caminho, 2006).

Henrique Marques Junior, Algumas achegas para uma bibliografia infantil (Lisboa: Oficinas gráficas da Biblioteca Nacional, 1928).

Isabelle Nières-Chevrel, Introduction à la littérature de jeunesse (Paris: Didier jeunesse, 2009).

Laemmert. “Catálogo N. 7 Das Obras de Divertimento e Recreio Das Sociedades,” 1868.

Laemmert. “Catálogo N. 8. Obras de Educação, Instrução e Recreio da Mocidade em Português.,” c1969. Biblioteca Brasiliana Guita e José Mindlin.

Laemmert. “Novo Catálogo das Obras de Educação, Instrução e Recreio Da Mocidade,” c 1869. Biblioteca Nacional.

Laemmert, C. Editores, " Livros para Festas e prêmios para a infância de ambos os sexos”, Gazeta da Tarde (1897).

Laurence Hallewell, O livro no Brasil: sua história, 2a ed. rev. e ampliada. ed. (São Paulo: Editora da Universidade de São Paulo, 2005).

“Leitura Cívica.” Jornal Do Recife. dezembro 1901, n. 289. Disponível em http://memoria.bn.br/DocReader/705110/44028.

Lenyra Fraccaroli, Bibliografia de literatura infantil em língua portuguêsa (São Paulo: Editora Jornal dos Livros; INL, 1955).

Leonardo Arroyo, Literatura infantil brasileira. (São Paulo: Editora Unesp, 2011).

Machado de Assis, "Notícia da atual literatura brasileira. Instinto de nacionalidade (1873)", Obra Completa de Machado de Assis (Rio de Janeiro: Nova Aguilar, 1994).

Maria Amália Vaz de Carvalho; Gonçalves Crespo, Contos para os nossos filhos, ed. Joaquim Antunes Leitão (Porto: Bibliotheca do Cura d’Aldeia,1886).

Maria Laura Pires, História da Literatura Infantil Portuguesa (Lisboa: Vega, 1982).

Maria Mortatti, "Leitura crítica da literatura infantil", Itinerários - Revista Literatura, (2001).

Maria Rita Cadet, Os contos da mamã: dedicados à infancia portugueza. (Lisboa: Marie François Lallemant, 1883).

Mariano Pina, 1886. "As edições do Natal", Gazeta de Notícias, 56 ed., (Correio de França. Biblioteca Nacional Digital, de fevereiro de 1886) Disponível em: http://memoria.bn.br/DocReader/103730_02/9943.

Matthew Grenby, "Bibliography: the resources of children's literature", Understanding Children´s Literature, eds. Peter Hunt (London e New York: Routledge, 2005), 140-158.

Matthew Grenby, "Historical Research", Children’s Literature Studies: A Research Handbook, eds. Kimberley, Reynolds, Matthew Grenby (Basingstoke e New York: Palgrave Macmillan, 2011), 97-119.

Melvin Richter, 2005. "More than a two-way traffic: analyzing, translating, and comparing political concepts from other cultures", Contributions to the History of Concepts 1, nº 1 (2005): 7-20.

Monteiro Lobato, "Carta da Fazenda, 8/9/2016", A Barca de Gleyre. Brasiliense (São Paulo, 1955ª), 103-104.

Monteiro Lobato, "Carta de S. Paulo, 17/6/1921", A Barca de Gleyre. Brasiliense (S. Paulo, 1955c.).

Monteiro Lobato, "Carta do Rio, 7/5/1926", A Barca de Gleyre. Brasiliense (São Paulo 1955b.). 291-293.

Monteiro Lobato, "Historia do Mundo para as Crianças (propaganda)", O Tico-Tico, ano XXX, nº 31 (1933).

Natércia Rocha, Breve história da literatura para crianças em Portugal (Lisboa: Caminho, 2001).

Nelly Novaes Coelho, Panorama histórico da literatura infantil/juvenil: das origens indo-europeias ao Brasil contemporâneo (São Paulo: Amarilys, 2010).

Olavo Bilac, Poesias infantis, ed. Francisco Alves (Rio de Janeiro,1904).

Olavo Bilac, Poesias infantis, ed. Francisco Alves (Rio de Janeiro,1929).

Patricia Hansen, 2011. "A Biblioteca dos Jovens Brasileiros: do caráter didático da literatura infantil aos usos dos livros pelas crianças no início do século XX". Escritos, revista da Fundação Casa Rui Barbosa, nº 5, (2011): 79-96.

Patrícia Hansen, Angela de Castro Gomes, "Intelectuais, mediação cultural e projetos políticos: uma introdução para a delimitação do objeto de estudo", Intelectuais Mediadores: Práticas Culturais e Ação Política, Eds. Patrícia Hansen, Angela de Castro Gomes (Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2016), 7-37.

Patrícia Hansen, Brasil, um país novo: literatura cívico-pedagógica e a construção de um ideal de infância brasileira na Primeira República (tese) São Paulo: Universidade de São Paulo, 2007). Disponível em http://www.teses.usp.br/teses/disponiveis/8/8138/tde-12022008-111516.

Patricia Raffaini, "A livraria Garnier e a tradução e edição de livros para a infância", Intelectuais Mediadores: Práticas Culturais e Ação Política (Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2016a), 66-91.

Patricia Raffaini, Livros para Morar - Relatório Final para FAPESP (São Paulo:FFLCH-USP, 2016b).

Peter Hunt, "Children´s Literature", Keywords for Children´s Literature, eds. Philip Nel , Lissa Paul (New York: New York University Press, 2011).

Philip Nel, Lissa Paul, (Eds.), Keywords for children’s literature (New York: New York University Press, 2011).

Reinhart Koselleck, Futures past on the semantics of historical time (New York: Columbia University Press, 2004).

Roger Chartier, (ed.) Práticas da leitura ( São Paulo: Estação Liberdade, 2001).

Tãnia da Cruz Ferreira, "Comércio de livros: livreiros, livrarias e impressos", Escritos, revista da Fundação Casa Rui Barbosa, nº 5, (2011): 41-52.