O turismo como factor estratéxico de desenvolvemento rural: o Camiño de Santiago francés
Contido principal do artigo
Resumo
O potencial turístico adquire cada vez unha maior importancia como motor dinamizador das zonas rurais que, inmersas nunha profunda crise económica e social, disponen dun enorme patrimonio natural e cultural. De acordo con esta formulación, a rede dos Camiños de Santiago pode ser considerada como unha boa proba diso. Baixo esta premisa, trátase de estudar nesta investigación a potencialidade do Camiño de Santiago francés como alternativa para o desenvolvemento socioeconómico dos espazos rurais polos que transcorre. A hipótese inicial baséase en que esta modalidade de turismo serviu para relanzar o desenvolvemento socioeconómico dos municipios rurais camiñeiros. Analizaranse os resultados a partir dos datos referidos ao tramo galego do Camiño francés, a ruta principal e máis frecuentada, que abrangue un total de catorce municipios pertencentes ás provincias de Lugo e A Coruña no período comprendido entre 1991 e 2005. As variables obxecto de exame seleccionadas como indicadores da acción dinamizadora do Camiño corresponden ao movemento demográfico, a cota de mercado e o número de licenzas comerciais, así como o índice turístico.
Palabras clave:
Descargas
Métricas
Detalles do artigo
Citas
Álvarez Sousa, A. (2005): “La contribución del turismo al desarrollo integral de las sociedades receptoras. Aspectos teórico-metodológicos”, Política y Sociedad, 42 (1): 57-84.
Álvarez Sousa, A. (dir.) (1999): Homo peregrinus. Santiago de Compostela: Ed. Xerais de Galicia.
Blanco, R.; Garrido, S. (coords.) (1994): Análise da Procedencia e Características da Afluencia Turística a Santiago no Xacobeo 92. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Calatrava Requena, J. (1999): “El turismo rural como recurso endógeno en el desarrollo local”, En Canto Fresno, C (coord.)(1999) Desarrollo rural. Ejemplos europeos. Madrid: MAPA, pp. 67-91.
Callejo Gallego, J.; Gutiérrez Brito, J.; Viedma Rojas, A. (2003): Análisis empírico de la demanda turística. Madrid: Ed. Ramón Aceres.
Cals, J; Capellá, J; Vaquér, E. (1995): El turismo en el desarrollo rural de España. Madrid: Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación.
Canto Fresno, C. (Coord.) (1999). Desarrollo rural. Ejemplos europeos. Madrid: MAPA.
Cid Fernández, X. M. (1999): Actores sociais e factores de cambio no medio rural. Universidade de Vigo.
García Costoya, C. (1999): Las peregrinaciones jacobeas. Madrid: San Pablo.
García Docampo, M. (2003): A construcción social do territorio galego. Santiago de Compostela: TresCtres Editores.
González Fernández, M. (2002): Sociología y ruralidades. La construcción del desarrollo rural en el valle de Liébana. Madrid. MAPA.
González Fernández, M. (1999): “O turismo rural nas novas mitologías de desenvolvemento rural” en Cid Fernández, X. M. (1999), Actores sociais e factores de cambio no medio rural. Universidade de Vigo, pp. 135-150.
Hernández Borge, J; Díaz Fdez., J. A.; Patiño Romarís, C. A. (coord.) (2000): O turismo en Galicia. Potencialidades endóxenas de desenvolvemento urbano e económico. Diputación Provincial de Pontevedra
Ivars Baidal, J.A. (1997): “¿Constituye el turismo la mejor apuesta para el desarrollo rural?”, en Valenzuela Rubio, M. 1997. Los turismos de interior. El retorno a la tradición viajera. Universidad autónoma de Madrid, pp. 675-683.
Ivars Baidal, J.A. (2003): Planificación turística de los espacios regionales en España, Síntesis, Madrid.
Kadt, E. de (1979): Turismo: ¿pasaporte al desarrollo? Madrid: Endymion.
López Olivares, D. (2003): “El desarrollo turístico integrado en los espacios rurales de interior: su aplicación al producto de salud”, Cuadernos de Turismo, (11): 107-126
López Palomeque, F. (1993): “Diversidad de tipologías que vertebran el Camino de Santiago” en de Torres Luna, M. P.; Pérez Alberti, A.; Lois González, R. C. (1993) Los Caminos de Santiago y el territorio. Congreso Internacional de Geografía. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela, pp. 801-823.
Márquez Fernández, D. (2002): Nuevos horizontes en el desarrollo rural. Universidad Internacional de Andalucía: Akal.
Martínez Roget, F. (2004): Turismo rural en Galicia. Contribuciones al desarrollo sostenible. Xunta de Galicia. Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo. Dirección Xeral de Turismo. Santiago de Compostela.
Mathieson, A., Wall, G. (1990): Turismo. Repercusiones económicas, físicas y sociales. México: Ed. Trillas.
Mcintosh, R. W.; Goeldner, CH. R.; Brent, J. R. (1991): Turismo. Planeación, administración y perspectivas. México: Ed. Limusa.
Pardellas de Blas, X. (2000): “O papel do turismo no desenvolvemento de espacio rural” en Hernández Borge, J; Díaz Fdez., J. A.; Patiño Romarís, C. A. (coord.) (2000) O turismo en Galicia. Potencialidades endóxenas de desenvolvemento urbano e económico. Diputación Provincial de Pontevedra, pp. 115-132.
Pedreño, A.; Monfort, M. (1996): Introducción a la economía del turismo en España. Madrid: Ed. Civitas.
Porcal Gonzalo, Mª.C. (2003): “Propuestas de actuación para el desarrollo turístico sostenible de una comarca rural de media montaña”, Investigaciones Geográficas, 32: 65-90.
Precedo Ledo, A. (2004): Nuevas realidades territoriales para el siglo XXI: desarrollo local, identidad territorial y ciudad difusa. Madrid: Editorial Síntesis.
Precedo Ledo, A. et. al. (2007): “El turismo cultural como factor estratégico de desarrollo: el Camino de Santiago”, Estudios Geográficos, Vol. LXVIII, (262): 205-234.
Royo Vela, M.; Serarols Tarrés, C. (2005): “El turismo rural-cultural: un modelo de gestión del marketing turístico a nivel local, basado en la medida de la imagen del turismo”, Cuadernos de turismo, (16): 197-220.
Santos Solla, J.M. (1993): «El Camino de Santiago como alternativa turística de Galicia», Congreso Internacional de Geografía: Los Caminos Santiago y el territorio. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 783-799.
Santos Solla, X. (1999): “Mitos y realidades del Xacobeo”, Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, 27: 103-117.
Santos, X. (2002): «Pilgrimage and Tourism at Santiago de Compostela», Tourism Recreation Research, 27 (2): 41-50.
Santos Solla, X. (2006): «El Camino de Santiago: turistas y peregrinos hacia Compostela», Cuadernos de Turismo, (18):135-150.
Valenzuela Rubio, M. (1997): Los turismos de interior. El retorno a la tradición viajera. Universidad autónoma de Madrid.
Vera, F., López Palomeque, F., Marchena, M., Antón, S. (1997): Análisis territorial del turismo. Barcelona: Editorial Ariel Geografía.