Contido principal do artigo

Annia Lysandra Gonzalez Espinosa
Universidad Autónoma del Estado de Hidalgo
México
Biografía
Cristina Flores Amador
Universidad Autónoma del Estado de Hidalgo
México
Biografía
Vol. 19 Núm. 1 (2025): , Artículos, Páxinas 40-59
DOI: https://doi.org/10.17979/rotur.2025.19.1.11407
Recibido: nov. 19, 2024 Aceptado: xan. 19, 2025 Publicado: feb. 24, 2025
##submission.copyright## ##submission.howToCite##

Resumo

A presente investigación analiza a sustentabilidade e a conservación do patrimonio cultural na Zona Arqueolóxica de Teotihuacán, un sitio emblemático e parte do Patrimonio da Humanidade de México que enfronta unha crecente presión polo turismo masivo e o desenvolvemento urbano do seu ao redor. A relevancia desta indagación radica na importancia de atopar un equilibrio entre o uso turístico do sitio e a preservación dos seus valores históricos e culturais, o que posibilita que futuras xeracións poidan continuar gozando deste legado. A metodoloxía aplicada é de enfoque cuantitativo, de tipo exploratorio, descritivo e explicativo, con realización de enquisas estruturadas dirixidas a visitantes e prestadores de servizos na zona obtivéronse resultados que mostran unha parte significativa dos visitantes e percíbese unha deterioración nas estruturas do sitio e unha carencia de información sobre prácticas sostibles. Polo que, entre os principais achados, identifícase que a falta de estratexias de sensibilización tanto para turistas como para a comunidade local están a contribuír á deterioración da Zona Arqueolóxica. Polo cal, a teoría de sustentabilidade e as tres dimensións do desenvolvemento sostible encamiñan o obxectivo principal da investigación, é importante verificar que as políticas públicas de xestións sostibles vixentes execútense en estrito sentido para o propósito que foron creadas, buscando integrar á comunidade prestadora de servizos turísticos na toma de decisións e na educación dos visitantes, co fin de reducir o impacto negativo do turismo no patrimonio e promover a responsabilidade social para o coidado do lugar.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles do artigo

Citas

Artaraz, Miren (2002). Vista de Teoría de las tres dimensiones de desarrollo sostenible. Revistaecosistemas.net, (3), https://www.revistaecosistemas.net/index.php/ecosistemas/article/view/614/580

Asamblea General de las Naciones Unidas (2019). Desarrollo sostenible. https://www.un.org/es/ga/president/65/issues/sustdev.shtml

Cantú, Pedro (2018). Desarrollo sustentable: cultura, patrimonio cultural y natural en México. Turismo y sociedad, vol. 23, pp. 25-40. https://www.redalyc.org/jatsRepo/5762/576262669002/html/index.html DOI: https://doi.org/10.18601/01207555.n23.02

Castillo, Guillermo (2020). El territorio como apropiación sociopolítica del espacio. Entre la desterritorialización y la multiterritorialidad. Investigaciones geográficas. Publicación electrónica del 9 de marzo de 2021. https://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0188-46112020000300011 DOI: https://doi.org/10.14350/rig.60127

Comisión Nacional de Áreas Naturales Protegidas (2020). Programa Nacional de Áreas Naturales Protegidas. https://www.conanp.gob.mx/datos_abiertos/DES/PNANP2020-2024.pdf

Coronado, José L.(2012). De las teorías del desarrollo al desarrollo sustentable. Frontera norte, 24(47), 197-201. Recuperado el 05 de noviembre de 2024, de: http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0187-73722012000100009&lng=es&tlng=es

Correia, Mariana (2007). Teoría de la conservación y su aplicación al patrimonio en tierra. Revista APUNTES, 20(2), 202-219. http://scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1657-97632007000200003

Cortés, Gustavo y Peña, José I. (2015). De la sostenibilidad a la sustentabilidad. Modelo de desarrollo sustentable para su implementación en políticas y proyectos. Revista Escuela de Administración de Negocios. https://www.redalyc.org/pdf/206/20640430004.pdf DOI: https://doi.org/10.21158/01208160.n78.2015.1189

Delgado, Jaime (2010). Institución y sociedad: el caso de Teotihuacán. Revista Cultura y Representaciones Sociales, vol. no. 9. https://www.scielo.org.mx/scielo.php?pid=S2007-81102010000200006&script=sci_arttext

Gobierno de Chile (2023). Diccionario Verde: Glosario para entender la sostenibilidad. https://www.gob.cl/noticias/diccionario-verde-sostenibilidad-glosario-conceptos-medioambiente/#:~:text=La%20sostenibilidad%20se%20define%20como,ambiente%20y%20el%20bienestar%20social.

Hernández Espinosa, Rafael y Mendoza Ontiveros, Martha M. (2020). Teotihuacán y el turismo: La experiencia de los residentes en sus narrativas. Región y Sociedad, 32, 1-26.: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=10264844018 DOI: https://doi.org/10.22198/rys2020/32/1301

Instituto Nacional de Antropología e Historia. (2023). Zona Arqueológica de Teotihuacán. https://www.teotihuacan.inah.gob.mx/

Instituto Nacional de Estadística y Geografía (INEGI). Número de habitantes. Estado de México (s. f.). https://cuentame.inegi.org.mx/monografias/informacion/mex/poblacion/

Maldonado, Nixon A. (2018). Estrategias para la conservación y uso sustentable de la diversidad biológica. Revista Scientific, vol. 4, núm. 12, pp. 201-2018. https://doi.org/10.29394/Scientific.issn.2542-2987.2019.4.12.10.201-218 DOI: https://doi.org/10.29394/Scientific.issn.2542-2987.2019.4.12.10.201-218

Maya, Daniela y Castillo, Marcelino (2022). Procesos de patrimonialización y turistificación del patrimonio turístico cultural de Teotihuacán y del acueducto del Padre Tembleque, México. Revista de Estudios sobre Patrimonio Cultural, 35. https://revistas.javeriana.edu.co/files-articulos/APUNTES/35%20(2022)/539571871002/index.html#fn4 DOI: https://doi.org/10.11144/Javeriana.apu35.pptp

Mendoza Ontiveros, Martha M., Hernández Espinosa, Rafael y Ruiz Conde, María V. (2022). Patrimonio y construcción social: una reflexión en torno a Teotihuacan, México. LiminaR Estudios Sociales y Humanísticos, 21(1), 1–16. https://doi.org/10.29043/liminar.v21i1.950 DOI: https://doi.org/10.29043/liminar.v21i1.950

Organización de las Naciones Unidas (2015). Objetivos de Desarrollo Sostenible. https://www.un.org/sustainabledevelopment/es/2015/09/la-asamblea-general-adopta-la-agenda-2030-para-el-desarrollo-sostenible/

Organización de las Naciones Unidas (s. f.). Acerca de Desarrollo Sostenible.: https://www.cepal.org/es/temas/desarrollo-sostenible/acerca-desarrollo-sostenible

Ortega, Verónica y Esquivel, Susana (2024). Sustentabilidad y Turismo en un sitio Patrimonio Mundial. La Ciudad Prehispánica de Teotihuacán, México. Revista Científica y Académica. https://estudiosyperspectivas.org/index.php/EstudiosyPerspectivas/article/view/216/339 DOI: https://doi.org/10.61384/r.c.a..v4i1.216

Ramírez, Blanca y López, Liliana (2015). Espacio, paisaje, región, territorio y lugar: la diversidad en el pensamiento contemporáneo. Universidad Nacional Autónoma de México.s: https://rua.ua.es/dspace/handle/10045/71687

Ramírez, Omar (2018). Impactos del turismo en el capital social de los actores en Teotihuacán y San Martín de las Pirámides, México. Universidad Autónoma del Estado de México. http://hdl.handle.net/20.500.11799/68810

Saenger, Beatriz von (2021). Turismo patrimonial en Teotihuacán: desposesión, apropiación y participación social. Revistas CIESAS. http://ciesas.repositorioinstitucional.mx/jspui/handle/1015/1440

Saeteros, Angélica, Vicente, Edson y Flores, Miguel A. (2019). Turismo sustentable y los diferentes enfoques, aproximaciones para su medición. PASOS. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, vol. 17, núm. 5, pp. 901-914. https://doi.org/10.25145/j.pasos.2019.17.064 DOI: https://doi.org/10.25145/j.pasos.2019.17.064

Secretaría del Medio Ambiente y Desarrollo Sostenible (2024). Descripción del Estado de México. https://sma.edomex.gob.mx/sites/sma.edomex.gob.mx/files/files/sma_pdf_cam_clima_2.pdf

Sánchez, Fernando (2020). Turismo receptor y crecimiento económico en México: evidencia de largo plazo. Contabilidad y Administración, 65(2). https://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0186-10422020000200010

¡Teotihuacán: Economía, empleo, equidad, calidad de vida, educación, salud y seguridad pública | Data México (s. f.-b). Data México. https://www.economia.gob.mx/datamexico/es/profile/geo/teotihuacan#:~:text=Las%20ventas%20internacionales%20de%20%20Teotihuac%C3%A1n,Materiales%20(US%24309k)

UNESCO (s.f.). https://www.unesco.org/es