Main Article Content

Claudia Elena Menéndez Fernández
Universidad de Oviedo
Spain
https://orcid.org/0000-0002-3631-0858
Vol. 27 (2021), Articles, pages 85-110
DOI: https://doi.org/10.17979/rlex.2021.27.1.7579
Submitted: Feb 19, 2021 Accepted: Nov 22, 2021 Published: Feb 2, 2022
How to Cite

Abstract

This paper shows a comparative analysis of the lexemes with a Latin origin that the different romanic languages know and use in order to designate the foundlings. A fundamental bibliographic corpus composed of dictionaries, vocabularies, literary works and other sources has been taken as the main reference. The child abandonment issue was a common phenomenon shared by the different European societies, which meant the existence of a wide variety of terms to identify this kind of children. The appellatives related to the ‘expel’ or ‘throw out’ semantic values and represented by the continuators of expōnere, iectare or lapidāre (among others) stand out the most, as well as those related to the meaning of ‘find’, which follow the roots afflāre, captāre (/*accaptāre) and *trŏpāre. Otherwise, appellatives which have been originated from a series of Latin nouns and adjectives with several significances, as campus, -i, cŏphĭnus, -i, mūlus, -i, etc., are also documented.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

References

Generales

Anes Fernández, Lidia (2000): Pobreza y beneficencia en Asturias en la segunda mitad del siglo XVIII, Oviedo, RIDEA.

Bartolomé Martínez, Bernabé (1991): «La crianza y educación de los expósitos en España entre la Ilustración y el Romanticismo (1790-1835)», Historia de la Educación: Revista Interuniversitaria, 10, pp. 33-62.

DÉRom1 = Buchi, Éva y Wolfgang Schweickard, dirs. (2014): Dictionnaire Étymologique Roman, Berlin-Boston, De Gruyter.

Domínguez Domínguez, Juan Francisco (1992): «Del latín al romance. Algunas observaciones sobre los verbos de “encontrar”», Epos: Revista de Filología, 8, pp. 57-75.

Ernout/Meillet = Ernout, Alfred y Alfred Meillet (2001): Dictionnaire étymologique de la langue latine, Paris, Klincksieck.

Lausberg, Heinrich (1965-1966): Lingüística románica, Madrid, Gredos, 2 vols.

OLD = Glare, Peter, ed. (1968-1982): Oxford Latin Dictionary, Oxford, The Clarendon Press.

REW = Meyer-Lübke, Wilhelm (1968): Romanisches etymologisches Wörterbuch, Heidelberg, Carl Winter Universitätsverlag.

Rohlfs, Gerhard (1960 [1954]): La diferenciación léxica de las lenguas románicas, Madrid, CSIC, Publicaciones de la Revista de Filología Española nº XIV, trad. Manuel Alvar.

ThLL = (1900- ): Thesaurus Linguae Latinae, Leipzig-Stuttgart-Berlin-New York, De Gruyter. En línea en https://www.thesaurus.badw.de/tll-digital/tll-open-access.html [consulta 09/10/2020].

Portugués

Bluteau, Rafael (1727): Supplemento ao vocabulario portuguez e latino, Lisboa, Joseph António da Sylva, primeira parte.

DELP = Machado, José Pedro (19874): Dicionário etimológico da língua portuguesa, Lisboa, Livros Horizonte, 5 vols.

Fachini Da Silva, Jonathan (2014): «Os criadores de expostos nas hierarquias sociais do Antigo Regime: Freguesia Madre de Deus de Porto Alegre (1772-1822)», Revista Latino-Americana de História, 11, pp. 22-38.

Morais = Morais Silva, Antonio de (19873): Novo Dicionário compacto da língua portuguesa, 5 vol., Lisboa, Editorial Confluência.

NascentesDic = Nascentes, Antenor (1955): Dicionário etimológico da língua portuguesa, Rio de Janeiro, Livraria Francisco Alves-Livraria Machado-Livraria J. Leite-Livraria Briguiet.

Gallego

Buschmann = Buschmann, Sigrid (1965): Beiträge zum etymologischen Wörterbuch des Galizischen, Bonn, Romanisches Seminar der Universität Bonn.

DDGM = González Seoane, Ernesto et al. (2006): Dicionario de dicionarios do galego medieval, Santiago de Compostela, ATILF: fondos del DÉRom.

DELG = Rivas Quintas, Eligio (2015): Dicionario etimolóxico da lingua galega, Santiago de Compostela, Tórculo Comunicación Gráfica.

DicDiccionarios = Santamarina, Antón, ed. (20033 [20001]): Dicionario de dicionarios, A Coruña, Fundación Pedro Barrié de la Maza.

DRAG = Real Academia Galega (2012): Dicionario da Real Academia Galega, A Coruña, RAG. En línea en: https://academia.gal/dicionario [consulta 09/10/2020].

Asturiano

DALLA = Academia de la Llingua Asturiana (2000): Diccionariu de la Llingua Asturiana, Uviéu, ALLA. En línea en: http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php [consulta 09/10/2020].

DELLA = García Arias, Xosé Lluis, (2017-2021): Diccionariu Etimolóxicu de la Llingua Asturiana, Uviéu, Universidá d’Uviéu-Academia de la Llingua Asturiana, 6 vols.

DGLA = García Arias, Xosé Lluis, (2002-2004): Diccionario General de la Lengua Asturiana, Uviéu, Editorial Prensa Asturiana. En línea en: http://mas.lne.es/diccionario/ [consulta 09/10/2020]).

FX = Academia de la Llingua Asturiana, ed. (1994): Fueru Xulgu. Llectura fecha acordies col Cod. Hisp. 28 de la Biblioteca del Estáu de Baviera por Monteserrat Tuero Morís y Entamu de Xosé Lluis García Arias, Uviéu, Serviciu de Publicaciones del Principáu d’Asturies.

García Arias, Xosé Lluis (2003): Gramática Histórica de la Lengua Asturiana, Uviéu, ALLA.

Rato, Apolinar (1891): Vocabulario de palabras y frases bables, Madrid, Tipografía de Manuel Ginés Hernández.

Castellano

Bilvao, Antonio (1789): Destruccion y conserbacion de los expositos: idea de la perfeccion de este ramo de policia: modo breve de poblar la España y Testamento de Antonio Bilvao. En línea en: http://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000113898 [consulta 09/10/2020].

Covarrubias, Sebastián de (1611): Tesoro de la lengua castellana o española, Madrid, Luis Sánchez.

DCECH = Coromines, Joan y José Antonio Pascual (1980-1991): Diccionario Crítico Etimológico Castellano e Hispánico, Madrid, Gredos, 6 vols.

DLE = Real Academia Española (2012): Diccionario de la Lengua Española. En línea en: https://dle.rae.es/ [consulta 01/02/2021].

HenríquezB = Henríquez, Baltasar (1679): Thesaurus utriusque linguae hispanae et latinae, Madrid, Ioannis Garcia Infançon.

INE = Instituto Nacional de Estadística. En línea en: https://www.ine.es/ [consulta 12/10/2020].

KastenCody = Kasten, Lloyd A. y Florian J. Cody (2001): Tentative Dictionary of Medieval Spanish, New York, The Hispanic Seminary of Medieval Studies.

KastenNitti = Kasten, Lloyd A. y John J. Nitti (2002): Diccionario de la prosa castellana del rey Alfonso X, New York, The Hispanic Seminary of Medieval Studies, 2 vols.

Pérez de Moya, Juan (1995 [1585]): Philosofía secreta de la gentilidad, Madrid, Cátedra.

NTLLE = Real Academia de la Lengua Española, Nuevo Tesoro Lexicográfico de la Lengua Española. En línea en: https://apps.rae.es/ntlle/SrvltGUILoginNtlle [consulta 09/10/2020].

Terreros = Terreros y Pando, Esteban de (1787): Diccionario castellano con las voces de ciencias y artes y sus correspondientes en las tres lenguas francesa, latina e italiana, Madrid, viuda de Ibarra, vol 2.

Catalán

Badia i Margarit, Antoni (2004): Diccionari d’antroponímia catalana: volum de mostra, Barcelona, Institut d’Estudis Catalans.

Bastardas i Rufat, Maria Reina (2017): «Les noms des enfants trouvés en Catalogne au XVe siècle», en Emili Casanova, coord., Onomàstica Romànica: Antroponímia dels expòsits i etimologia toponimica, especialment de València, Valencia, Editorial Denes, pp. 43-56.

CTILC = Institut d’Estudis Catalans: Corpus Textual Informatitzat de la Llengua Catalana. En línea en: https://ctilc.iec.cat/scripts/index.asp [consulta 09/10/2020].

DCVB = Alcover, Antoni Maria y Francesc de Borja Moll (1930-1962): Diccionari català-valencià-balear, Palma de Mallorca, Moll, 10 vols.

DECat = Coromines, Joan (1980-2001): Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana, Barcelona, Curial, 10 vols.

DIEC = Institut d’Estudis Catalans (2007): Diccionari de la llengua catalana, Barcelona, IEC. En línea en: https://dlc.iec.cat/ [consulta 09/10/2020].

MollLlinatges = Moll, Francesc de Borja (1987 [1959]): Els llinatges catalans, (Catalunya, País Valencià, Illes Balears). Assaig de divulgació lingüística, Mallorca, Moll.

Occitano

Billy, Pierre Henry (2017): «Nommer les enfants abandonnés dans le Midi de la France sous l’Ancien Régime», en Emili Casanova, coord., Onomàstica Romànica: Antroponímia dels expòsits i etimologia toponimica, especialment de València, Valencia, Editorial Denes, pp. 119-136.

DOMEl = Stempel, Wolf-Dieter, dir. (2014- ): Dictionnaire de l’occitan médiéval, Munich, Bayerische Akademie der Wissenschaften. En línea en: http://www.dom-en-ligne.de [consulta 09/10/2020].

FEW = Wartburg, Walther von, et al. (1922-2002): Französisches Etymologisches Wörterbuch. Eine darstellung des galloromanischen sprachschatzes, 25 vols., Bonn-Heidelberg-Leipzig-Berlin-Bâle, Klopp-Winter-Teubner-Zbinden. En línea en: https://apps.atilf.fr/lecteurFEW/ [consulta 09/10/2020].

HonnoratDic = Honnorat, Simon Jude (1846-1848): Dictionnaire provençal – français ou dictionnaire de la langue d’oc ancienne et moderne, Digne, Repos, 3 vols.

Lv = Levy, Emil (1894–1924): Provenzalisches Supplement-Wörterbuch. Berichtigungen und Ergänzungen zu Raynouards Lexique roman, Leipzig, Reisland, 8 vols.

Mistral = Mistral, Frédéric (1932 [1879-1886]): Lou tresor dóu Felibrige ou Dictionnaire provençal-français embrassant les divers dialectes de la langue d’oc moderne, Paris, Delagrave, 2 vols.

PichotTresor = Fourvières, Rodolphe Xavier de (1902): Lou pichot tresor. Dictionnaire provençal-français & français-provençal, Avignon, Aubanel frères editeurs.

Rn = Raynouard, François-Just-Marie (1836–1844): Lexique roman ou dictionnaire de la langue des troubadours, Paris, Silvestre, 6 vols.

Rohlfs, Gerhard (1988 [1933]): «Los sufijos en los dialectos pirenaicos», Archivo de Filología Aragonesa, 40, pp. 115-170, trad. Luis Márquez Villegas.

Saralegui, Carmen (1993): «Campix: un occitanismo en la lengua jurídica de Navarra», Príncipe de Viana, 199, pp. 473-782.

Francés

Aragon, Philippe (1987): «L’enfant délaissé au Siècle des Lumières», Histoire, économie et société, 3, pp. 387-398.

Bardet, Jean-Pierre y Guy Brunet, dirs. (2007): Noms et destins des Sans Famille, Paris, Presses de l’Université Paris-Sorbonne.

Bardet, Jean-Pierre e Isabelle Robin-Romero (2007): «La dénomination des enfants trouvés anonymes de Paris avant la Révolution: distinguer, insérer, respecter la personne», en Jean-Pierre Bardet y Guy Brunet, dirs., Noms et destins des Sans Famille, Pa-ris, Presses de l’Université Paris-Sorbonne, pp. 59-76.

Billy, Pierre Henry (2014): «Names of Abandoned Children: Formation Patterns», en Oliviu Felecan y Daiana Felecan, eds., Unconventional Anthroponyms: Formation Patterns and Discursive Function, Cambridge, Cambridge Scholar Press, pp. 56-76.

Brocard, Nicole (2003): «De la marginalité à l’exclusion dans les villes du Comté de Bourgogne XVe-XVIe siècles», en Paul Delsalle y Laurence Delobette, eds., La Fran-che-Comté à la charnière du Moyen Âge et de la Renaissance: Actes du Colloque de Besançon, Besançon, PUFC, pp. 207-242.

Dauzat, Albert (1975 [1951]): Dictionnaire étymologique des noms de famille et prenoms de France, edición revisada y aumentada por Marie-Thérèse Morlet, Paris, Larousse.

DEAF = (2010- ): Dictionnaire Étymologique de l’Ancien Français, Matériaux, Heidelberg, Université de Heidelberg. En línea en: https://deaf-server.adw.uni-heidelberg.de/ [consulta 09/10/220].

FEW = (ver supra).

Gdf = Godefroy, Frédéric, 1881-1895. Dictionnaire de l'ancienne langue française et de tous ses dialectes du IXe au XVe siècle, 8 vols., Paris, Vieweg.

NyropGram = Nyrop, Christopher (1979): Grammaire historique de la langue française, Genève, Slatkine Reprints, 6 vols.

TLFi = Trésor de la Langue Française Informatisé, CNRS-ATILF-Université Lorraine. En línea en: http://atilf.atilf.fr/ [consulta 02/02/2021].

Romanche

DRG = Planta, Robert de, Florian Melcher et al. (1938- ): Dicziunari Rumantsch Grischun, Coire, Bischofberger.

HWR = Bernardi, Rut et al. (1994): Handwörterbuch des Rätoromanischen, Zürich, Offi-zin Verlag, 3 vols.

Friulano

DDFF = Cescje, Adrian, dir. (2013- ): Dizionaris furlans, Remanzacco, Centri di lin-guistiche aplicade Agnul Pitane. En línea en: http://claap.org/dizionaris-furlans [consulta 09/10/2020].

DESF = Zamboni, Alberto et al. (1984-1987): Dizionario etimologico storico friulano, Udine, Casamassima, 2 vols.

PironaN = Pirona, Giorgo Andrea et al. (19962): Il nouvo Pirona. Vocabolario Friulano, Udine, Società Filologica Friulana.

Faggin = Faggin, Giorgio (1985): Vocabolario della lingua friulana, Udine, Del Bianco, 2 vols.

Sardo

CasciuVoc = Casciu, Giovanni (2006): Vocabulariu Sardu Campidanesu-Italianu, Cagliari, Grafica del Parteolla.

DES = Wagner, Max Leopold (1960-1964): Dizionario etimologico sardo, Heidelberg, Winter, 3 vols.

FSCI = Melis, Giovanni (2004): Fueddariu Sardu Campidanesu-Italianu, Su Planu, Domus.

VLCI = Martelli, Valentino (1930): Vocabolario logudorese-campidanese italiano, Cagliari, Fondazione Il Nuraghe.

MuraFuéddus = Mura, Giovanni (1999): Fuéddus e chistiònis in sardu e italiánu, Nuoro, Istituto Superiore Regionale Etnografico.

NVLS = Pittau, Massimo, (2014): Nuovo vocabolario della lingua sarda. Fraseologico ed etimologico, Sestu, Domus de Janas, 2 vols.

NDSI = Porru, Vissentu (1832): Nou Dizionariu universali Sardu-Italianu, Casteddu, Tipografia Arciobispali.

Italiano y siciliano

Caffarelli, Enzo (2017): «Strategie onomaturgiche nell’imposizione di cognomi agli esposti italiani (XIX secolo)», en Emili Casanova, coord., Onomàstica Romànica: Antro-ponímia dels expòsits i etimologia toponimica, especialment de València, Valencia, Editorial Denes, pp. 161-176.

Crusca = Vocabolario degli Accademici della Crusca. En línea en: https://accademiadellacrusca.it/it/contenuti/dizionari/6225 [consulta 09/10/2020].

DELI = Cortelazzo, Manlio y Paolo Zolli (1999 [1979–19881]): Dizionario etimologico della lingua italiana, Bologne, Zanichelli.

DEI = Battisti, Carlo y Giovanni Alessio (1950-1957): Dizionario etimologico italiano, Firenze, Barbèra.

Di Bello, Giulia (1993): L’identità inventata. Cognomi e nomi dei bambini abbandonati a Firenze, Firenze, Centro Editoriale Toscano.

GDLI = Battaglia, Salvatore (1961-2008): Grande dizionario della lingua italiana, Turin, UTET, 21 vols.

MortillaroDiz = Mortillaro, Vincenzo (1881): Nuovo Dizionario Siciliano-Italiano, Palermo, Arnaldo Forni Editore (ristampa).

PiccittoVoc = Piccitto, Giorgio y Giovanni Tropea (1977-2002): Vocabolario siciliano, Catania-Palermo, Centro di studi filologici e linguistici siciliani, 5 vols.

TLIO = Beltrami, Pietro G. y Lino Leonardi, dirs. (1998-): Tesoro della Lingua Italiana delle Origini, Firenze, CNR. En línea en: http://tlio.ovi.cnr.it/TLIO [consulta 09/10/2020].

VSES = Vàrvaro, Alberto (2014): Vocabolario Storico-Etimologico del Siciliano, Strasbourg-Palermo, Société de linguistique romane-ÉLiPhi-Centro di Studi Filologici e Linguistici, 2 vols.

Rumano

DER = Cioranescu, Alejandro (1966): Diccionario etimológico rumano, Tenerife, Universidad de la Laguna.

DELR = Academia Română (2011-): Dicţionarul etimologic al limbii române, Bucarest, Editura Academiei Române.

DLR = Academia Română (2010): Dicţionarul limbii române (DLR), ediţie anastatică după Dicţionarul limbii române (DA) şi Dicţionarul limbii române (DLR), Bucarest, Editura Academiei Române 19 vols.

MDA = Academia Română (2010): Micul dicționar academic, Bucarest, Institutul de Lingvistică Editura Univers Enciclopedic. En línea en: https://dexonline.ro/ [con-sulta 09/10/2020].

RDW = Tiktin, Hariton et al., (2001-20053 [1903-19241]): Rumänisch-deutsches Wörterbuch, Wiesbaden, Harrassowitz, 3 vols.