Controversias e oportunidades da dixitalización para a promoción das mulleres en África al Sur do Sáhara

Autoras/es

  • Roser Manzanera Ruiz Universidad de Granada
  • Estefanía Cano Belen Universidad de Granada
  • Soledad Vieitez Cerdeño Universidad de Granada

DOI:

https://doi.org/10.17979/arief.2025.10.1.11403

Palabras clave:

África, dixitalización, promoción das mulleres

Resumo

O artigo aborda as controversias e oportunidades que a dixitalización trae para a promoción das mulleres en África ao Sur do Sahara. A dixitalización podería repercutir nun mellor acceso das mulleres a servizos financeiros, educativos e de saúde, entre outros, pero tamén entraña riscos ao reproducir desigualdades e prácticas de explotación (por exemplo, o control de infraestruturas por empresas estranxeiras). A investigación leva a cabo no marco do proxecto “Transición dixital, cohesión social e igualdade de xénero: bancas móbiles e empoderamento feminino dixital en África" (DIGITALFEM) que explora estes fenómenos en Guinea-Bissau e Tanzania, investigando o impacto de tecnoloxías móbiles e banca dixital na promoción das mulleres. Concluímos que, para que a dixitalización sexa verdadeiramente inclusiva e teña potencial de igualdade, non só debe contemplar as dinámicas locais, respectar as diversidades culturais e promover a autonomía feminina, mediante a alfabetización dixital e a promoción de habilidades socioemocionales, fronte ás estruturas globais de poder, senón tamén ser compatible socioculturalmente.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

##submission.authorBiography##

##submission.authorWithAffiliation##

Programa de Doctorado en Estudios de Género y de las Mujeres, Grupo de investigación AFRICAiNeS, Universidad de Granada

Citas

Ahmad, N. H., Wilson, C., y Kummerow, L. (2011). A cross-cultural insight into the competency-mix of SME entrepreneurs in Australia and Malaysia. Journal of Business and Management Science, 4 (1), 33-50.

Asongu, S. A., & Le Roux, S. (2017). Enhancing ICT for inclusive human development in Sub-Saharan Africa. Technological Forecasting and Social Change, 118, 44-54. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.01.026 DOI: https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.01.026

Banco Mundial. (2023, 27 de abril). Preparando a las niñas para el futuro de África: Cómo lograr su empoderamiento a través de habilidades digitales. Education for Global Development. https://blogs.worldbank.org/es/education/preparando-las-ninas-para-el-futuro-de-africa-como-lograr-su-empoderamiento-traves-de

Cano Belén, E. (2024). Jóvenes migrantes: análisis de sus procesos de tránsito a la vida adulta y sus habilidades socioemocionales desde la Cultura de Paz [Tesis de maestría, Universidad de Granada]. Repositorio Institucional de la Universidad de Granada.

De Bruijn, M. (2024). Closing Conference. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

De Wet, K. (2024). Data Sovereignty through “competence sovereignty”: Developing a critical digital skillset among a cohort of Humanities and Social Sciences students at the University of the Free State. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Donovan, K. P., & Park, E. (2022). Knowledge/seizure: Debt and data in Kenya’s zero balance economy. Antipode, 54 (4), 1063–1085. https://doi.org/10.1111/anti.12815 DOI: https://doi.org/10.1111/anti.12815

Enein, G. F. R. A. (2023). Post-Colonialism and the Digital Age. Journal of Namibian Studies, 38, 262-277. https://namibian-studies.com/index.php/JNS/article/view/5370

ETIM, E., & IWU, C.G. (2019). A Descriptive literature Review of the Continued Marginalisation of Female Entrepreneurs in Sub-Saharan Africa. International Journal of Gender Studies in Developing Societies, 3(1), 1-16. DOI: https://doi.org/10.1504/IJGSDS.2019.096755

El País. (2020, 31 de julio). La apertura del sector tecnológico a las mujeres africanas. Planeta Futuro. https://elpais.com/elpais/2020/07/28/planeta_futuro/1595950160_187962.html

Fondo Monetario Internacional. (2024, 2 de octubre). Guinea-Bissau is using blockchain to boost fiscal transparency. https://www.imf.org/en/News/Articles/2024/10/02/cf-guinea-bissau-is-using-blockchain-to-boost-fiscal-transparency

Fuh, D. (2021). The Kola Nuts of Ideas: African Proverbs and Epistemic Emancipation. En F. B. Nyamnjoh, P. Nwosu, & H. M. Yosimbom (Eds.), Being and Becoming African as a Permanent Work in Progress: Inspiration from Chinua Achebe’s Proverbs (pp. 431–457). Mankon, Bamenda: Langaa Research & Publishing. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1rcf2gh.22

Fuh, D. (2024). The Original Sin of AI: Keyhole Masculinities and the Problem of Customary Surprises. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Gebremarian, E. B., Aboderin, I., Fuh, D., & Segalo, P. (2023). Beyond Tinkering: Changing Africa’s Position in the Global Knowledge Production Ecosystem. CODESRIA Bulletin Online. https://journals.codesria.org/index.php/codesriabulletin/article/view/5058/5392

GSMA. (2022). The Mobile Economy 2022. https://www.gsma.com/solutions-and-impact/connectivity-for-good/mobile-economy/wp-content/uploads/2022/02/280222-The-Mobile-Economy-2022.pdf

Hanson, S. (2009). Changing Places Through Women's Entrepreneurship. Economic Geography, 85(3): 245-267. https://doi.org/10.1111/j.1944-8287.2009.01033.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1944-8287.2009.01033.x

Herrera Fuentes, A. (2024). Tecnologías digitales, racismo y sexismo: experiencia de mujeres negras. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Huyer, S., & Sikoska, T. (2003). Overcoming the gender digital divide: Understanding ICTs and their potential for the empowerment of women. Bangkok: United Nations Development Programme - Asia-Pacific Development Information Programme (UNDP-APDIP).

Jandrić, P., & Kuzmanić, A. (2015). Digital Postcolonialism. IADIS International Journal on WWW/Internet, 13 (2), 34–51.

Kumar, S. (2024). The Digital and the Postcolonial. Oxford Research Encyclopedia of Communication. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228613.013.1280 DOI: https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228613.013.1280

Maphie, E. I. (2024). Mobile money services; a pusher for women's economic empowerment in Tanzania. Experiences from women vendors in Dar es Salaam city. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Mateus, D. L., Mangue, M. V., & Ortiz-Repiso, V. (2022). La alfabetización digital de mujeres hacia la inclusión digital y el cumplimiento de la Agenda 2030: Una comparación entre las políticas públicas de inclusión digital en Mozambique y España. Perspectivas em Ciência da Informação, 27 (2), 320–354. https://www.scielo.br/j/pci/a/qqqcnK7cvtz4H7qRw69tdqw/?format=pdf&lang=es DOI: https://doi.org/10.1590/1981-5344/40004

Mavhunga, C. (2014). Transient Workspaces. Cambridge, MA: MIT press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262027243.001.0001

Mbembe, A. (2010). Sortir de la grande nuit. París: Editions La Découverte.

Mejías, U.A & Couldry, N. (2019). Colonialismo de datos: repensando la relación de los datos masivos con el sujeto contemporáneo. Virtualis, 10 (18), pp. 78-97, ISSN 2007-2678.

Mgumia, J. (2024). EdTech and Gender Equality: Where Do We Start? How Do We Train People for Technology? En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Mpemba, T. (2024). Bridging the Knowledge Gap in the Digital Age: Enhancing Swahili Language Integrity Through Accessible Platforms. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

Naciones Unidas. (1995). Cuarta Conferencia Mundial sobre la Mujer: Acción para la igualdad, el desarrollo y la paz. Declaración y Plataforma de Acción de Beijing. Beijing: Naciones Unidas.

OCDE. (2019). OECD Future of Education and Skills 2030. Disponible en: OECD Future of Education and Skills 2030. Organisation for Economic Co-operation and Development.

Odumosu, T. (2017). Making Mobiles African. En C. C. Mavhunga (Ed.), What Do Science, Technology, and Innovation Mean from Africa? (pp. 137–150). Cambridge, MA: MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/10769.003.0010

ONU Mujeres África. (s.f.). ONU Mujeres África. Recuperado el 10 de noviembre de 2024, de https://africa.unwomen.org/en

Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo. (2024, 19 de junio). "Guinea-Bissau Digital" atrae a más de 400 participantes diarios. https://www.undp.org/guinea-bissau/news/guinea-bissau-digital-attracts-over-400-participants-daily

Pype, K. (2021). Digital Creativity and Urban Entrapment in Kinshasa: Experiments in Solving Precarity. City & Society, 33 (2), 324–345. DOI: https://doi.org/10.1111/ciso.12403

Pype, K. (2022). Coding the City: Mapping Eco-Systems and Zones of Opportunity in Kinshasa’s Emerging Tech Scene. En G. Musila (Ed.), Routledge Handbook of African Popular Culture (pp. 323–345). Londres y Nueva York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003080855-18

Pype, K. (2024a). Cryptopolitical Agency in Transnational Relationships: Ethnographic Lessons from Digital Kinshasa. Keynote at the Opening of the Academic Year, Department of Social Anthropology, University of Granada, 16 de octubre.

Pype, K. (2024b). Online Politics from Below in Sub-Saharan Africa: State-Citizen Relations in the Digital Era. En I International Conference on Social Sciences and Digital Humanities: Cooperation, Cultures, Societies and African Processes of Digitalization South of the Sahara, Carmen de la Victoria, Granada, 17-18 de octubre.

The Conversation. (2022, 3 de agosto). En Afganistán y Uganda se impulsa el empoderamiento femenino con nuevos formatos tecnológicos. https://theconversation.com/en-afganistan-y-uganda-se-impulsa-el-empoderamiento-femenino-con-nuevos-formatos-tecnologicos-184347

Twagira, L. A. (2020). Introduction: Africanizing the History of Technology. Technology and Culture, 61 (2 Supplement), S1–S19. https://doi.org/10.1353/tech.2020.0068 DOI: https://doi.org/10.1353/tech.2020.0068

UNICEF. (2021). Las 12 habilidades transferibles del marco conceptual y programático de UNICEF. UNICEF.

UNESCO. (2019)

UNESCO. (2017). Education for Sustainable Development Goals - Learning Objectives. Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura. DOI: https://doi.org/10.54675/CGBA9153

UNESCO Office Santiago and Regional Bureau for Education in Latin America and the Caribbean. (2024). Aportes para la enseñanza de habilidades socioemocionales: Estudio Regional Comparativo y Explicativo (ERCE 2019). UNESCO. https://www.unesco.org/es/articles/aportes-para-la-ensenanza-de-habilidades-socioemocionales-estudio-regional-comparativo-y-explicativo

Unión Africana. (2019). Estrategia para la transformación digital de África (2020-2030). https://au.int/sites/default/files/documents/38507-doc-DTS_for_Africa_2020-2030_Spanish.pdf

Vieitez-Cerdeño, S., Manzanera-Ruiz, R., & Namasembe, O. M. M. (2023). Ugandan Women’s Approaches to Doing Business and Becoming Entrepreneurs. Third World Quarterly. https://doi.org/10.1080/01436597.2023.2189580 DOI: https://doi.org/10.1080/01436597.2023.2189580

##submission.downloads##

Publicada

2025-02-28

##submission.howToCite##

Manzanera Ruiz, R., Cano Belen, E., & Vieitez Cerdeño, S. (2025). Controversias e oportunidades da dixitalización para a promoción das mulleres en África al Sur do Sáhara. Atlánticas. Revista Internacional De Estudios Feministas, 10(1), 02–29. https://doi.org/10.17979/arief.2025.10.1.11403

Número

Sección

Artículos temática libre