Contido principal do artigo

Joaquim Carlos Lourenço
Universidade Federal de Campina Grande
Brasil
https://orcid.org/0000-0002-4349-5790
Marx Prestes Barbosa
Universidade Federal de Campina Grande
Brasil
https://orcid.org/0000-0003-4630-802X
Luiza Eugênia da M. Rocha Cirne
Universidade Federal de Campina Grande
Brasil
https://orcid.org/0000-0003-4412-8981
Vol. 02 Núm. 020 (2015), Educación ambiental, identidade(s) do campo e políticas públicas, Páxinas 69-87
DOI: https://doi.org/10.17979/ams.2015.02.020.1593
Recibido: maio 30, 2016 Aceptado: maio 30, 2016 Publicado: dec. 14, 2015
##submission.howToCite##

Resumo

A xestión dos residuos sólidos converteuse, nas últimas décadas, nun tema de gran preocupación para os xestores públicos de todo o planeta. Cada vez prodúcense diferentes tipos de residuos, moitos dos cales son complexos de tratar e eliminar. Por outra banda, as accións relacionadas coa prevención, xeración, recollida, eliminación e reutilización de residuos tratáronse sectorialmente, de xeito disxunto, obstaculizando unha visión sistémica do problema e reflectidas en políticas públicas fragmentadas. En Brasil, a maioría dos municipios non teñen condicións técnicas e financeiras, e algúns teñen a vontade política de resolver o problema dos residuos sólidos. Nesta perspectiva, este artigo pretendeu analizar como a actividade de Educación Ambiental incluída no Plan Municipal de Xestión Integrada de Residuos Sólidos no concello de Campina Grande-PB pode favorecer a xestión dos residuos sólidos. Os resultados da enquisa mostran que o Plan municipal ten unha serie de actividades, estratexias, programas, proxectos e accións para a difusión da educación ambiental no municipio, que, polo tanto, poden favorecer a xestión de residuos, especialmente se se implementan de xeito efectivo. Por último, cómpre sinalar que o Plan aínda non se aplicou, só se aprobou unha versión preliminar nas audiencias públicas e, posteriormente, foi desatendida polo concello.

Descargas

Os datos de descargas todavía non están dispoñibles.

Detalles do artigo

Citas

ABNT, ASSOCIAÇÃO BRASILEIRA DE NORMAS TÉCNICAS. (2004): NBR 10.004: Resíduos sólidos – Classificação. Rio de Janeiro.

ABRELPE, ASSOCIAÇÃO BRASILEIRA DE EMPRESAS DE LIMPEZA PÚBLICA E RESÍDUOS ESPECIAIS. (2013): Panorama dos resíduos sólidos no Brasil – 2013. São Paulo-SP: Abrelpe.

ABREU, I. G.; MARACAJÁ, K. F. B.; FARIAS, M. F. (2012): Gestão participativa dos recursos naturais e a educação ambiental: inter-relação necessária para o surgimento de um novo paradigma no turismo. Revista Querubim. Ano 08 nº18 vol. 2.

AL-JARALLAH, R.; ALEISA, E. (2014): A baseline study characterizing the municipal solid waste in the State of Kuwait. Waste Management. 34. 952-960p.

AL-SALEM, S. M.; EVANGELISTI, S.; LETTIERI, P. (2014): Life cycle assessment of alternative technologies for municipal solid waste and plastic solid waste management in the Greater London area. Chemical Engineering Journal. 244. 39-402p.

AMORIM, A. P. et al. (2010): Lixão municipal: abordagem de uma problemática ambiental na cidade de Rio Grande - RS. Ambiente & Educação. vol. 15.

ANTONOPOULOS, I.-S.; PERKOULIDIS, G.; LOGOTHETIS, D.; KARKANIAS, C. (2014): Ranking municipal solid waste treatment alternatives consideringsustainability criteria using the analytical hierarchical process tool. Resources, Conservation and Recycling. 86. 149-159p.

BARBOSA, E. A. (2008): Modelo de Gestão Ambiental em Resíduos Sólidos para Centrais de Abastecimento, embasado no Ciclo de Deming. Tese (Doutorado em Recursos Naturais) – Universidade Federal de Campina Grande. Campina Grande-PB: UFCG.

BENN, S.; DUNPHY, D.; MARTIN, A. (2009): Governance of environmental risk: new approaches to managing stakeholder involvement. J. Environ. Manage. 90 (4), 1567-1575p.

BRASIL. Lei no 9.795. (1999a): Institui a Política Nacional de Educação Ambiental - PNEA. Ministério do Meio Ambiente. Brasília: MMA.

BRASIL. Resolução CONAMA nº 422. (2010b): Estabelece diretrizes para as campanhas, ações e projetos de Educação Ambiental. Ministério do Meio Ambiente/Conselho Nacional do Meio Ambiente. Brasília: MMA/CONAMA.

BRASIL. Lei n°. 12.305. (2010c): Institui a Política Nacional de Resíduos Sólidos. Presidência da República Brasileira. Brasília.

CANIATO, M.; VACCARI, M.; VISVANATHAN, C.; ZURBRUGG, C. Using social network and stakeholder analysis to help evaluate infectious waste management: A step towards a holistic assessment. Waste Management. 34 (2014) 938-951p.

CIRNE, L. E. M. R.; BARBOSA, M. P. (2010): Mobilização social em empresas, condomínios e entidades públicas federais para implantação da coleta seletiva no município de Campina Grande-PB. Engenharia Ambiental - Espírito Santo do Pinhal, v. 7, n. 3, p. 119-133.

CRUZ, M. L. F. R. (2005): A caracterização de resíduos sólidos no âmbito da sua gestão integrada. Tese de mestrado em Ciências do Ambiente: Universidade do Minho.

DIAS, S. G. (2012): Pontos para reflexão sobre a inclusão dos catadores no Brasil. [Disponível em: http://brasil.nextbillion.net/blog/pontos-para-reflexo-sobre-a-incluso-dos-catadores-no-brasil#_ftnref4. Acesso em: 17 de fev. 2015].

EPA, Environmental Protection Agency. (2013): Environmental Education (EE). [Disponível em: http://www2.epa.gov/education. Acesso em: 05. abr. 2015].

GIL, A. C. (2010): Como elaborar projetos de pesquisa. 5. ed. São Paulo (SP): Atlas.

IBGE. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística. Pesquisa Nacional de Saneamento Básico – PNSB 2008. (2008): Brasília: IBGE.

IBGE. (2012): Cidades – Campina Grande Paraíba/PB. [Disponível em: http://www.ibge.gov.br/cidadesat/painel/painel.php?codmun=250400#. Acesso em: 20. mar. 2015].

JACCOUD, C.; MAGRINI, A. (2014): Regulation of solid waste management at Brazilian ports: Analysis and proposals for Brazil in light of the European experience. Marine Pollution Bulletin, 79. 245-253p.

KONTEH, F. H. (2009): Urban sanitation and health in the developing world: reminiscing the nineteenth century industrial nations. Health & Place. 15 (1), 69-78p.

LAKATOS, E. M.; MARCONI, M. A. (2011): Metodologia do trabalho científico. 7. ed. São Paulo: Atlas.

LAMAS, J. (2014): Estagnamos nos lixões, aponta Ipea. [Disponível em: http://planetasustentavel.abril.com.br/blog/urbanidades/estagnamos-nos-lixoes-aponta-ipea. Acesso em: 14. mar. 2015].

LEME, M. M. V.; ROCHA, M. H.; LORA, E. E. S.; VENTURINI, O. J.; LOPES, B. M.; FERREIRA, C. H. (2014): Techno-economic analysis and environmental impact assessment ofenergy recovery from Municipal Solid Waste (MSW) in Brazil. Resources, Conservation and Recycling, 87. 8-20p.

LOURENÇO, J. C.; VASCONCELOS, R. de F. V.; BARBOSA, Y. M. de A. L. (2013): Deposição irregular de resíduos sólidos: uma análise comparativa entre dois bairros de poder aquisitivo diferentes na cidade de Campina Grande, Paraíba - Brasil. DELOS. Vol 6. Nº 18.

MARSHALL, R. E.; FARAHBAKHSH, K. (2013): Systems approaches to integrated solid waste management in developing countries. Waste Management, 33. 988-1003.

MESQUITA JÚNIOR, J. M. (2007): Gestão integrada de resíduos sólidos. Rio de Janeiro: IBAM.

MS, MINISTÉRIO DA SAÚDE. (2005): Indicadores Demográficos e Sociais: Campina Grande-Paraíba. Brasília: MS, 2006.

NASCIMENTO, J. C. F. (2007): Comportamento mecânico de resíduos sólidos urbanos. Dissertação (Mestrado) - Universidade de São Paulo. São Carlos-SP.

OLIVEIRA, N. M. S. (2007): Diagnóstico e classificação dos resíduos vítreos gerados no município de Campina Grande-PB. Dissertação (Mestrado) - Universidade Federal de Campina Grande. Campina Grande-PB.

OLIVEIRA, R. M. M. (2012): Gestão e gerenciamento de resíduos sólidos urbanos: o programa de coleta seletiva da região metropolitana de Belém - PA. Dissertação (Mestrado) Universidade da Amazônia. Belém-PA.

PEREIRA, S. S.; MELO, J. A. B. (2008): Gestão dos resíduos sólidos urbanos em Campina Grande/PB e seus reflexos socioeconômicos. Revista Brasileira de Gestão e Desenvolvimento Regional. v. 4, n. 4, p. 193-217p.

PREFEITURA MUNICIPAL DE CAMPINA GRANDE. Plano Municipal de Gestão Integrada de Resíduos Sólidos do município de Campina Grande - PMGIRS/CG (Versão preliminar, abril de 2014). [Disponível em: http://sesuma.org.br/estudos/Prognostico_2204_VF.pdf. Acesso em: 14. mar. 2015].

RIBEIRO, S. G. (2013): Gerenciamento de resíduos sólidos urbanos no município de Lagarto/SE. Monografia (Graduação). Faculdade José Augusto Vieira. Lagarto/SE.

RICHARDSON, R. J. (2012): Pesquisa Social: Métodos e Técnicas. São Paulo: Atlas.

REIGOTA, M. (2007): Meio Ambiente e representação social. 7 ed. São Paulo: Cortez.

SANTIBAÑEZ-AGUILAR, J. E.; PONCE-ORTEGA, J. M.; GONZÁLEZ-CAMPOS, J. B.; SERNA-GONZÁLEZ, M.; EL-HALWAGI, M. M. (2013): Optimal planning for the sustainable utilization of municipal solid waste. Waste Management. 33. 2607-2622p.

SEADON, J. K. (2010): Sustainable waste management systems. Journal of Cleaner Production. 18, (16-17), 1639-1651p.

SOUZA, M. R.; SOUZA, R. G.; PONTES, A. T. (2014): Preparação e acondicionamento. In: VALLE, Rogeiro; SOUZA, Ricardo Gabbay de. Logística reversa: Processo a processo. São Paulo: Atlas.

STALEY, B. F.; BARLAZ, M. A. (2009): Composition of Municipal Solid Waste in the United States and Implications for Carbon Sequestration and Methane Yield. [Disponível em:< http://people.engr.ncsu.edu/barlaz/resources/jeecseq.pdf>. Acesso em: 12 de nov. 2014].

UNEP. UNITED NATIONS ENVIRONMENT PROGRAMME. (2005): Solid waste management. (Volume I). Concord, E.U.A: CalRecovery, Inc. [Disponível em:http://www.unep.or.jp/ietc/publications/spc/solid_waste_management/Vol_I/Binder1.pdf. Acesso em: 12 de fev. 2015].

VERGARA, S. C. (2013): Projetos e relatórios de pesquisa em administração. 14º. ed. São Paulo: Atlas. 94p.

ZANELLA, L. C. H. (2012): Metodologia de estudo e de pesquisa em administração. 2. ed. reimp. Florianópolis-SC: UFSC. 160p.

YASSIN, L; LETTIERI, P; SIMONS, SJR; GERMANA, A. (2009): Techno-economic performance of energy-from-waste fluidized bed combustion and gasification processes in the UK context. Chem. Eng. J. 146 (3) 315-327p.